Ανεξάρτητα απ όσα γράφονται κατά καιρούς, η ιταλική επίθεση εναντίον της Ελλάδας το 1940 ήταν αναμενόμενη. Αλλωστε, από τον Αύγουστο η κυβέρνηση προχώρησε σε μερική επιστράτευση. Η προέλευση της τορπίλης, που δέχτηκε το «Ελλη» στο λιμάνι της Τήνου, είχε διαπιστωθεί αμέσως.
Ο ελληνικός στρατός ανάγκασε τους Ιταλούς να υποχωρήσουν. Μέχρι τον Δεκέμβριο το ένα τέταρτο των αλβανικών εδαφών είχε περιέλθει στους Ελληνες
Ο ελληνικός στρατός ανάγκασε τους Ιταλούς να υποχωρήσουν. Μέχρι τον Δεκέμβριο το ένα τέταρτο των αλβανικών εδαφών είχε περιέλθει στους Ελληνες
Η επίδοση του τελεσιγράφου αναμενόταν από μέρα σε μέρα. Η 28η Οκτωβρίου θεωρούνταν η πλέον πιθανή, διότι αποτελούσε εθνική γιορτή του φασισμού στην Ιταλία. Επρόκειτο για την επέτειο της Πορείας προς τη Ρώμη και της πραξικοπηματικής κατάληψης της εξουσίας από τον Μουσολίνι.
Αριστερά, ο Ιωάννης Μεταξάς (κέντρο) με τον Ιταλό πρέσβη Εμανουέλε Γκράτσι (δεξιά), πριν από τον πόλεμο. Δεξιά, το «Εθνος» στις 28 Οκτωβρίου 1940 «Υπέρ βωμών και εστιών»
Αριστερά, ο Ιωάννης Μεταξάς (κέντρο) με τον Ιταλό πρέσβη Εμανουέλε Γκράτσι (δεξιά), πριν από τον πόλεμο. Δεξιά, το «Εθνος» στις 28 Οκτωβρίου 1940 «Υπέρ βωμών και εστιών»
Ηταν 3.00 μετά τα μεσάνυχτα της 28ης Οκτωβρίου, όταν ο Ιταλός πρεσβευτής στην Αθήνα, Εμανουέλε Γκράτσι, ανέβηκε μέχρι την Κηφισιά, στο σπίτι του Ιωάννη Μεταξά, για να επιδώσει το τελεσίγραφο. Εξέπνεε στις 6.00 τα ξημερώματα, αλλά ήδη μία ώρα πριν, τα ιταλικά στρατεύματα είχαν προσβάλει τις ελληνικές μονάδες προκαλύψεως.
* Ο Ελληνικός Στρατός αντεπιτέθηκε. Ανάγκασε τους Ιταλούς να υποχωρήσουν. Μέχρι τον Δεκέμβριο σχεδόν το ένα τέταρτο των αλβανικών εδαφών είχε περιέλθει στους Ελληνες.
* Η εαρινή επίθεση των Ιταλών, τον Μάρτιο του 1941, απέτυχε. Μόνο κέρδος κάποιες είχαν μικρές εδαφικές λωρίδες στην περιοχή της Χειμάρρας.
* Η απόκρουση της ιταλικής εισβολής αποτέλεσε την πρώτη νίκη των Συμμάχων κατά του Αξονα στη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Συνέβαλε στην ανύψωση του ηθικού των ευρωπαϊκών λαών.
Οι περισσότεροι ιστορικοί σήμερα συμφωνούν ότι, στο μέτρο των δυνάμεών της, η Ελλάδα ήταν έτοιμη να αντιμετωπίσει την επίθεση. Κι αυτό, παρά το γεγονός πως το δικτατορικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου δεν πίστευε στη νίκη. Ο ίδιος ο Μεταξάς έγραφε στο ημερολόγιό του: «Ο πόλεμος που σήμερα αναλαμβάνει το έθνος είναι μόνον και μόνον πόλεμος τιμής».
ΙΤΑΛΟΣ ΠΡΕΣΒΗΣ
Εδωσε το τελεσίγραφο μετά τη δεξίωση
Ο τότε 59χρονος Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα, Εμανουέλε Γκράτσι, ήταν διπλωμάτης καριέρας, ευφυής και κοσμικός. Η θύελλα του πολέμου μπορεί να πλησίαζε, αλλά εκείνος διαβεβαίωνε τους πάντες περί των καλών προθέσεων του Μπενίτο Μουσολίνι έναντι της Ελλάδας. Εφτασε στο σημείο την παραμονή της κήρυξης του πολέμου να οργανώσει στην πρεσβεία μεγάλη δεξίωση.
Με το τέλος της δεξίωσης οι υπηρεσίες της πρεσβείας είχαν ολοκληρώσει την αποκρυπτογράφηση του τελεσιγράφου, που το κείμενό του ερχόταν τμηματικά από τη Ρώμη. Ο Γκράτσι έσπευσε ο ίδιος στην Κηφισιά για να το επιδώσει στον πρωθυπουργό. Η απαίτηση ήταν «να επιτραπεί στα ιταλικά στρατεύματα η ελεύθερη διέλευση, προκειμένου να καταλάβουν επίκαιρες θέσεις επί του εδάφους του Βασιλείου της Ελλάδας».
Η απάντηση δόθηκε στη γαλλική γλώσσα:
«Αlors, c est la guerre» (λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμος), φράση που αποτελούσε το «ΟΧΙ» της Ελλάδας. Με το πρώτο φως της ημέρας και την έναρξη των πολεμικών επιχειρήσεων ο Γκράτσι, ακολουθούμενος από το προσωπικό της πρεσβείας και τα μέλη της ιταλικής παροικίας, αναχώρησε από την Ελλάδα.
Εγκαταστάθηκε στην Ιταλία, όπου λίγες εβδομάδες αργότερα υπέστη την έκρηξη οργής του Μουσολίνι. Με τις μυστικές του αναφορές είχε δώσει εικόνα εντελώς διαφορετική από την πραγματικότητα για τους Ελληνες. Τους παρουσίαζε ανίκανους για οποιαδήποτε αποτελεσματική άμυνα, πολύ περισσότερο έναντι της σύγχρονης ιταλικής πολεμικής μηχανής. Πέθανε το 1961 σε ηλικία 70 ετών.
ΟΠΛΙΤΕΣ ΚΑΙ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ
Οι πρώτοι νεκροί του πολέμου
Με την εκδήλωση της ιταλικής επίθεσης στα φυλάκια προκαλύψεως γράφτηκαν μερικές από τις ηρωικότερες σελίδες της νεότερης ελληνικής Ιστορίας. Οι αξιωματικοί και οι φαντάροι μας εξευτέλισαν σε όλα τα μέτωπα τον υπερφίαλο Μουσολίνι.
Το κύριο βάρος της επίθεσης δέχτηκε το Απόσπασμα Πίνδου, με βασικό κορμό το 51ο Σύνταγμα Πεζικού και διοικητή τον συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Δαβάκη. Εδρα του σχηματισμού ήταν το Επταχώρι Πίνδου. Στις 5.00 το πρωί, με την εκδήλωση της εισβολής και με τα πρώτα βλήματα, έξω από το 21ο φυλάκιο φονεύεται ο 28χρονος οπλίτης Βασίλης Τσαβαλιάρης από το Γοργογύρι Τρικάλων, παντρεμένος με τρία παιδιά. Τον βρήκε θραύσμα όλμου πάνω από το φρύδι.
Τα τελευταία του λόγια ήταν «Πάν τα παιδούλια μου...». Ο πρώτος αξιωματικός του στρατού Ξηράς, που έδωσε τη ζωή του για την Ελλάδα, ήταν ο 29χρονος υπολοχαγός από την ιταλοκρατούμενη Χάλκη της Δωδεκανήσου, Αλέξανδρος Διάκος. Επεσε νεκρός κατά την αντεπίθεση της 1ης Νοεμβρίου ως διοικητής Λόχου.
Στη μάχη εκείνη πιάστηκαν αιχμάλωτοι τρεις Ιταλοί αξιωματικοί και 222 οπλίτες. Επιτεύχθηκε η ανακατάληψη της Γραμμής Γύφτισσα - Οξιά. Η αναφορά που έφτασε στα χέρια του Δαβάκη ανέφερε: «Ο δοκιμασθείς λόχος εκαλείτο με την λόγχην εφ όπλου να αντιμετωπίση νέαν, θραυσθείσα και αυτή, αντεπίθεσιν του εχθρού διά της τελικής εφόδου του.
Ο δε ηρωικός διοικητής του λόχου αυτού, τεθείς επικεφαλής, εκραύγασε με φωνήν Αρεως: «Εμπρός, παιδιά, για μια μεγάλη Ελλάδα και μιαν ελεύθερη Δωδεκάνησο», ριπή πολυβόλου τον εφόνευσεν». Τη διοίκηση του Λόχου αναλαμβάνει αμέσως ο 38χρονος έφεδρος ανθυπολοχαγός Ελευθέριος Ντάσκας από τον Πλάτανο Τρικάλων. Σε λίγα λεπτά της ώρας πέφτει και αυτός. Είναι ο πρώτος έφεδρος αξιωματικός νεκρός.
ΕΥ. ΓΙΑΝΝΑΡΗΣ
Ο πρώτος πεσών της Αεροπορίας
Ο πρώτος νεκρός αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας ήταν ο 24χρονος Ευάγγελος Γιάνναρης του 2ου Ανεξάρτητου Σμήνους.
Στις 30 Οκτωβρίου, τρίτη μέρα του πολέμου, μετείχε σε αναγνωριστική αποστολή, στην οποία πήραν μέρος τρία αεροσκάφη τύπου «Χένσεν». Στο αεροπλάνο, όπου επέβαινε ο Γιάνναρης, χειριστής ήταν ο Λεωνίδας Τζάντας. Αφού ολοκλήρωσαν με επιτυχία την αποστολή τους, βρέθηκαν αντιμέτωποι με πέντε εχθρικά «Φίατ 42». Η γενναία καρδιά του Γιάνναρη έπαψε να χτυπά, όταν τον γάζωσαν τα εχθρικά πυρά. Τα δικά του πυρομαχικά είχαν εξαντληθεί.
ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ
Το «μυστικό» της νίκης του συνταγματάρχη Κ. Δαβάκη
Ο συνταγματάρχης Πεζικού Κωνσταντίνος Δαβάκης, ήρωας του αλβανικού μετώπου το 1940, γεννήθηκε στα Κεχριάνικα Λακωνίας, το 1897. Πνίγηκε στην Αδριατική Θάλασσα, καθώς τορπιλίστηκε το πλοίο που τον μετέφερε όμηρο στην Ιταλία, μαζί με άλλους αξιωματικούς.
Ηταν έμπειρος και καταρτισμένος στρατιωτικός. Αποφοίτησε από τη Σχολή Ευελπίδων το 1916. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Πολέμου της Αθήνας και στη Γαλλική Σχολή Αρμάτων του Παρισιού.
Κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο πήρε μέρος στις μάχες του Σκρα και της Δοϊράνης, όπου διακρίθηκε για την ανδρεία και την τόλμη του. Ομως η υγεία του υπέστη ανεπανόρθωτο πλήγμα από την εισπνοή ασφυξιογόνων αερίων.
Το 1918 προβιβάστηκε σε λοχαγό επ ανδραγαθία.
Συμμετείχε στη Μικρασιατική Εκστρατεία και διακρίθηκε στη μάχη των υψωμάτων Αλπανός. Τιμήθηκε μα το Χρυσό Αριστείο Ανδρείας.
Τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη πήρε το 1931. Διετέλεσε επιτελάρχης της 2ας Μεραρχίας και του 1ου Σώματος Στρατού. Εγραψε διατριβές για τη στρατιωτική ιστορία και την τακτική των τεθωρακισμένων.
Το 1937 αποσύρθηκε για λόγους υγείας και τέθηκε σε πολεμική διαθεσιμότητα.
Τον Αύγουστο του 1940, με τη μερική επιστράτευση, ο Δαβάκης ανακλήθηκε στην ενεργό υπηρεσία.
Ανέλαβε διοικητής του 51ου Συντάγματος Πεζικού και στη συνέχεια του Αποσπάσματος Πίνδου.
Τα χαράματα της 28ης Οκτωβρίου η υπό τις διαταγές του δύναμη 2.000 ανδρών κλήθηκε να αντιμετωπίσει την 3η Ιταλική Μεραρχία Αλπινιστών «Τζούλια». Η ζώνη ευθύνης του είχε έκταση 35 χιλιομέτρων.
Προτίμησε μια αρχικά αμυντική τακτική. Αναγκάστηκε να κάνει ελιγμό, περιμένοντας τις ενισχύσεις, που ήρθαν την 1η Νοεμβρίου.
Τότε οι ελληνικές δυνάμεις πέρασαν στην αντεπίθεση, κύκλωσαν τους Ιταλούς και τους υποχρέωσαν σε υποχώρηση.
Την έκτη μέρα του πολέμου ο Δαβάκης τραυματίστηκε στο στήθος, μαχόμενος στη θέση Προφήτης Ηλίας Κάντσικου (σημ. Δροσοπηγής). Εδιωξε τους συμπολεμιστές του, που έσπευσαν να τον περιποιηθούν. Τον αξιωματικό που τον πλησίασε, διέταξε να φύγει. Είπε: «Ασε με εμένα. Πες με πεθαμένο! Κοίτα μη σου πάρουν τις θέσεις! Τράβα!».
Μεταφέρθηκε αναίσθητος στο Επταχώρι. Ο τραυματισμός του δημιούργησε περιπλοκές στην παλιά πνευμονική νόσο που είχε αποκτήσει στο Μακεδονικό Μέτωπο του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Ετσι υποχρεώθηκε να πάρει τον δρόμο για τα μετόπισθεν.
Η νίκη του αποσπάσματος Δαβάκη ήταν καθοριστική για την εξέλιξη των επιχειρήσεων. Θεωρείται η πρώτη συμμαχική νίκη επί των δυνάμεων του Αξονα. Η επιτυχία έχει ένα μυστικό: «Την άμεση διάγνωση τακτικού λάθους, που έκανε ο Ιταλός Μέραρχος, να προχωρήσει γοργά προς τη Σαμαρίνα, χωρίς να καλύψει το πλευρό της φάλαγγάς του».
Ο Δαβάκης εντόπισε το σφάλμα. Και από τη δεύτερη μέρα του πολέμου ήταν σίγουρος ότι «απ αυτό το λάθος θα μαντρώνονταν οι Ιταλοί».
Η νοσηλεία του Δαβάκη ήταν μακρόχρονη. Τον Δεκέμβριο του 1942, και ενώ η χώρα βρισκόταν υπό κατοχή, νοσηλευόταν ακόμα στην Αθήνα.
Οι ιταλικές Αρχές τον συνέλαβαν μαζί με άλλους αξιωματικούς, φοβούμενοι τη συμμετοχή τους στην Εθνική Αντίσταση, που είχε κάνει κιόλας αισθητή την παρουσία της σε πόλεις και χωριά.
Οι συλληφθέντες, ύποπτοι αντιστασιακής δράσης, οδηγήθηκαν στην Πάτρα.
Από το λιμάνι της επιβιβάστηκαν στο πλοίο «Τσιτά ντι Τζένοβα» (=Πόλη της Γένοβας) για να μεταφερθούν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Ιταλία. Ανοιχτά των νότιων αλβανικών ακτών το πλοίο βυθίστηκε από συμμαχικό υποβρύχιο. Οι περισσότεροι από τους επιβαίνοντες πνίγηκαν στα νερά της Αδριατικής. Ανάμεσά τους και ο Δαβάκης.
Θοδωρής Ρουμπάνης
Αρθρο από www.ethnos.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου