Γι' αυτό και είναι σημαντικό, όσοι δεν θέλουν να ακολουθήσουν την παράδοση της Εκκλησίας, να έχουν πλήρη ενημέρωση για το περιεχόμενο της αποτέφρωσης, ώστε να κρίνουν αν πράγματι είναι τιμητική για το ανθρώπινο σώμα, πριν προβούν στην επιλογή αυτή.
Προβάλλεται ότι η αποτέφρωση, όπως γίνεται σήμερα, ανήκει δήθεν στην αρχαία ελληνική παράδοση, γιατί σε πολλές πόλεις οι αρχαίοι Έλληνες έκαιγαν τα σώματα των νεκρών. Όμως, στις αρχαίες πόλεις - κράτη συνηθιζόταν είτε η ταφή είτε η καύση των νεκρών σωμάτων και ακολούθως η ταφή των οστών που απέμεναν από την πυρά.
Δηλαδή, ακόμα και στην περίπτωση της καύσης στην αρχαία Ελλάδα, ακολουθούσε πάντοτε η ταφή του σκελετού και οι ταφικές τιμές προς τον νεκρό. Μέχρι σήμερα η αρχαιολογική σκαπάνη βρίσκει ταφές με σκελετούς ή με καμένα οστά (λ.χ. τοποθετημένα σε νεκρικές λάρνακες ή αγγεία) μαζί με σημαντικά κτερίσματα, που συνόδευαν τον νεκρό, δείγμα της θρησκευτικότητας και του σεβασμού των αρχαίων Ελλήνων προς τους νεκρούς τους. Αυτή είναι η πολιτιστική παράδοση της χώρας μας. Η σύγχρονη αποτέφρωση, όπως αναλύεται κατωτέρω, δεν έχει καμία σχέση με την καύση των νεκρών στην αρχαία Ελλάδα.
Σήμερα πλανάται από κερδοσκόπους η ψευδής εικόνα ότι δήθεν η αποτέφρωση γίνεται με απλή καύση του σώματος στην πυρά, όπως σε ορισμένες περιπτώσεις γινόταν στην αρχαιότητα. Αυτό είναι αναληθές.
Κατά τη σύγχρονη διαδικασία της -κατ’ ευφημισμόν- «αποτέφρωσης», μετά από την καύση του νεκρού σε κλίβανο ο ανθρώπινος σκελετός ρίχνεται σε ηλεκτρικό σπαστήρα (μίξερ, cremulator), θρυμματίζεται και μετατρέπεται σε σκόνη. Ειδικότερα η αποτέφρωση διεξάγεται σε δυο φάσεις:
α) Στην πρώτη φάση ο νεκρός μεταφέρεται σε κλίβανο και μετά την καύση του σώματός του δεν απομένει η τέφρα, αλλά ο ανθρώπινος σκελετός. Ό, τι δηλαδή θα απέμενε και μετά την ταφή στο κοιμητήριο.
Ενίοτε, κατά τη διάρκεια της καύσης, ο υπάλληλος του αποτεφρωτηρίου ανοίγει τον κλίβανο και με σιδερένια εργαλεία σπάει τα οστά του νεκρού σε μικρότερα τμήματα.
β) Στη δεύτερη φάση συλλέγονται τα οστά από τον κλίβανο και ρίχνονται σε μίξερ (σπαστήρα οστών, cremulator). Το μίξερ κονιορτοποιεί τον σκελετό και τον μετατρέπει σε σκόνη. Η σκόνη συλλέγεται σε δοχείο («τεφροδόχο») και παραδίδεται στους οικείους του νεκρού.
Επομένως, όταν σήμερα γίνεται λόγος για «αποτέφρωση», δεν κυριολεκτείται ο όρος. Ούτε οι συγγενείς παραλαμβάνουν την «τέφρα» του νεκρού από το αποτεφρωτήριο. Αυτό που παραλαμβάνουν δεν είναι το προϊόν της καύσης (τέφρα, στάχτη), αλλά η σκόνη (τρίμματα) από τα οστά, τα οποία ρίχτηκαν σε σπαστήρα οστών (μίξερ) μετά την καύση. Από την άποψη αυτή, η σύγχρονη «αποτέφρωση νεκρών» δεν διαφέρει και πολύ από την «ανακύκλωση απορριμμάτων».
Είναι σαφές ότι, τουλάχιστον για το ήθος της Εκκλησίας μας, αυτή η διαδικασία μηχανικού αφανισμού του σώματος δεν τιμά τον νεκρό. Η Εκκλησία αρνείται ότι είναι αξιοπρεπές για τον κεκοιμημένου άνθρωπο να καεί σε κλίβανο και να θρυμματιστεί σε μίξερ.
Σε ό, τι αφορά στη διαχείριση της «τέφρας», η νομοθεσία (Νόμος 4368/2016, άρθρο 92, ΦΕΚ Ά 21/2016) την υποβιβάζει στην κατηγορία των ιδιωτικών απορριμμάτων. Η μετέπειτα τύχη της «τέφρας» αποτελεί ιδιωτική υπόθεση των συγγενών, χωρίς κρατικό έλεγχο προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας (πχ. τροφικής αλυσίδας).
Επιτρέπεται στους συγγενείς (εάν θέλουν να αποφύγουν τα έξοδα φύλαξης της τεφροδόχου σε κοιμητήριο ή αποτεφρωτηριο) να σκορπίσουν την «τέφρα», είτε ελεύθερα στη θάλασσα είτε σε περιοχή εκτός σχεδίου πόλης (αδιάφορο αν είναι κατοικημένη ή καλλιεργούμενη), είτε να ρίξουν την τεφροδόχο στη θάλασσα, υπό τον όρο ότι το σκεύος μπορεί να διαλυθεί στο νερό.
Δεν προβλέπεται κανένας έλεγχος από κρατική ή δημοτική υπηρεσία προς διασφάλιση της δημόσιας υγείας και απόκειται στη νομιμοφροσύνη και ευαισθησία των συγγενών, εάν και πώς θα τηρήσουν τις παραπάνω επιλογές του νόμου. Πρακτικά, δηλαδή μέρα την παράδοση της τεφροδόχου στην οικογένεια του νεκρού, η τύχη της αγνοείται από το Κράτος.
Όλα τα παραπάνω δεν είναι ευρέως γνωστά στην πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας, η οποία γίνεται δέκτης συνθημάτων ή διαφημίσεων περί της δήθεν αξιοπρεπούς λύσης της αποτέφρωσης, αλλά προφανώς αγνοεί τη βιαιότητα και εχθρότητα προς το ανθρώπινο σώμα, η οποία επιδεικνύεται κατά τη σύγχρονη διαδικασία αποτέφρωσης.
Αξιοσημείωτο δε είναι ότι κάποιοι ψυχολόγοι θεωρούν πως η σύγχρονη μέθοδος αποτέφρωσης αποτελεί σε επίπεδο φαντασιακό ένα ισοδύναμο της αυτοκτονίας.
Ασφαλώς υπάρχουν άνθρωποι που δεν αποδέχονται την κοινή Πίστη και Ζωή του Σώματος του Χριστού ή επιλέγουν κατά το δοκούν ποιους κανόνες και παραδόσεις της Εκκλησίας θα ακολουθούν.
Ακριβώς επειδή η Εκκλησία σέβεται την ελευθερία της επιλογής τους να παραδοθούν στην πυρά, είτε επιθυμούν Κηδεία είτε όχι, παρόμοια κι εκείνοι οφείλουν να αναγνωρίσουν την ελευθερία της Εκκλησίας να μην υποχρεωθεί να τελέσει Εξόδιο Ακολουθία για κάποιον που αποφάσισε να μην ανήκει καθόλου ή να ανήκει επιλεκτικά στην Εκκλησία, αφού απορρίπτει ορισμένες από τις νεκρικές της Παραδόσεις, όπως την ταφή.
Διαφορετική είναι η αντιμετώπιση της Εκκλησίας προς εκείνους οι οποίοι ακούσια ή μαρτυρικά (πχ. στις καταστροφικές πυρκαγιές) γνώρισαν τέτοιο σκληρό θάνατο και φυσικά τίποτα και κανείς δεν θα μπορέσει να «εμποδίσει» τον Θεό, στη Δευτέρα Παρουσία, να αναστήσει τους ανθρώπους, τόσο από τα οστά όσο και από την τέφρα τους.
Πρέπει, όμως, να κατανοήσουν όλοι, ακόμη κι αν δεν είναι μέλη της Εκκλησίας ή «αρνούνται την αθανασία» ή ψάχνουν τρόπους όσο το δυνατόν πιο «ανώδυνου» χειρισμού του θανάτου, ότι η απανθράκωσα του σώματος και η σύνθλιψή του αποτελεί εκδήλωση που κατ’ ουσίας «βεβηλώνει» την ανθρώπινη ύπαρξη.
Για την Εκκλησία ο κάθε άνθρωπος είναι «κατ’ εικόνα Θεού» πλασμένος. Τα νεκρά σώματα δεν είναι απορρίμματα! Δεν είναι άχρηστα αντικείμενα, τα οποία πρέπει να παραδοθούν στη φωτιά και στον θρυμματισμό, δηλαδή σε έναν βίαιο αφανισμό.
Η Εκκλησία αρνείται την καύση, επειδή αρνείται το αμετάκλητο ανθρώπινο τέλος και τη βία προς το ανθρώπινο πρόσωπο. Είναι τραγικό να καίμε και να κονιορτοποιούμε ό, τι έχει αληθινή αξία. Η Εκκλησία επιλέγει και εφαρμόζει την ταφή, διότι σέβεται το σώμα του κεκοιμημένου ανθρώπου, έχει πίστη κι ελπίδα στο αιώνιο μέλλον και αναθέτει στη φύση την ευθύνη της φθοράς του φυσικού παρόντος του ανθρώπου.
(Αποτέφρωση των ανθρώπινων σωμάτων: Αξιοπρεπής λύση ή ωμή
ανακύκλωση; Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος προς τον Λαό, Δεκέμβριος
2019)
Καλημέρα σας! Καλή και ευλογημένη εβδομάδα!
