Περί παίδων αγωγής (μέρος 3ο)

Τα παιδιά διαμορφώνουν τον κόσμο τους, τον χαρακτήρα τους, και τη ζωή τους από πολύ νωρίς, και επομένως οι γονείς πρέπει να έχουν τη φροντίδα για υπεύθυνη και συστηματική αγωγή από την πρώτη αρχή της ζωής των παιδιών τους. Οι σύγχρονες όμως μελέτες για την εμβρυϊκή ζωή φανερώνουν ότι τα παιδιά είναι δυνατόν να δεχτούν θετικούς ή αρνητικούς επηρεασμούς πριν ακόμη από τη γέννησή τους, κατά τη διάρκεια της κυοφορίας τους στα μητρικά σπλάχνα.

Οι σχετικές έρευνες για τον μυστικό κόσμο της προγεννητικής ζωής υποστηρίζουν πως υπάρχουν αποδείξεις ότι το έμβρυο αλληλεπιδρά με το ηχητικό περιβάλλον του και, πιο συγκεκριμένα, με τη φωνή της μητέρας του. Το αυτί είναι το αισθητήριο όργανο που σχηματίζεται πρώτο, από τους αρχικούς ακόμη μήνες της κυοφορίας. Πειράματα σχετικά εξηγούν με τεκμηριωμένες μαρτυρίες τους μηχανισμούς με τους οποίους η φωνή της μητέρας επηρεάζει την ανάπτυξη του παιδιού που κυοφορεί και καθορίζει τη μελλοντική του ευεξία.

Διαπιστώνουν επιπλέον οι ειδικοί ότι τα νεογέννητα παιδιά αναγνωρίζουν τη φωνή του πατέρα τους, επειδή την άκουγαν όταν ακόμη βρίσκονταν στα σπλάχνα της μητέρας. Επομένως, καθώς το έμβρυο ζει και αναπτύσσεται μέσα στο στενό, απομονωμένο και σκοτεινό περιβάλλον του, μέσα στο δικό του μυστικό κόσμο, συλλαμβάνει μηνύματα του έξω κόσμου, στον οποίο θα κληθεί σε λίγο να ζήσει. Στο σημείο αυτό πρέπει να προσθέσουμε ότι η καλή φυσική κατάσταση της μητέρας και η υγιεινή διατροφή της συντελούν και αυτά πολύ στη σωστή φυσική ανάπτυξη του παιδιού που κυοφορείται στα σπλάχνα της.

Αλλά το έμβρυο δεν αναπτύσσεται μόνο σωματικά. Έχει και ψυχικό βίο. Και δεν μπορεί να γίνει αλλιώς, αφού από την πρώτη στιγμή της συλλήψεώς του είναι προικισμένο με αθάνατη ψυχή. Βέβαια η ψυχική του ζωή αναπτύσσεται όσο μεγαλώνει, όπως θα συμβαίνει και όταν γεννηθεί και αντικρίσει τον κόσμο.

Αφού λοιπόν τα έμβρυα έχουν ήδη ψυχική ζωή, οι γονείς μπορούν να τα επηρεάζουν ενόσω αυτά ζουν στην προγεννητική τους κατάσταση. Είναι εντυπωσιακό! Η αγωγή των παιδιών αρχίζει πριν από τη γέννησή τους, κατά τη διάρκεια της ενδομήτριας ζωής. Χρειάζεται, επομένως, από πολύ νωρίς μεγάλη προσοχή.

Μια ένταση μεταξύ των γονέων, μια στενοχώρια, μια αγωνία μεγάλη, ένας έντονος φόβος, όλα γίνονται αντιληπτά από το κυοφορούμενο έμβρυο και το επηρεάζουν ανάλογα. Και πώς όχι; Και το στομάχι μας αισθανόμαστε να σφίγγεται μέσα μας, όταν έχουμε στενοχώρια μεγάλη, και η αρτηριακή πίεση ανεβαίνει, όταν κυριαρχήσει ένταση στην ψυχή μας, και οι παλμοί της καρδιάς αυξάνονται σε μια ιδιαίτερη αγωνία. 

Δεν θα επηρεασθεί λοιπόν το έμβρυο, που τρέφεται από το αίμα της μητέρας και κάθε μεταβολή σ’ αυτό (πίεση, ζάχαρο κ.λπ.) μεταβάλλει και το δικό του αίμα; Επηρεάζονται τα επιμέρους όργανα, και δεν θα επηρεασθεί ο άνθρωπος που έχει αθάνατη ψυχή  και ζει μέσα στα μητρικά σπλάχνα;

Όταν η μητέρα ζει ένταση ψυχική, μπορεί το έμβρυο μέσα της να αντιδρά έντονα, να κάνει κινήσεις σπασμωδικές, να κλωτσάει. Μια οξεία αντιπαράθεση με τον σύζυγο έχει πολλές φορές τέτοιες δυσάρεστες συνέπειες. Η ακρόαση επίσης από τη μητέρα μουσικής με βίαιους ρυθμούς και έντονους θορύβους ή η παρακολούθηση ταινιών με περιεχόμενο που ταράζει και αναστατώνει την ψυχή της, όλα αυτά επηρεάζουν αρνητικά την ψυχική κατάσταση του εμβρύου που κυοφορεί στα σπλάχνα της.

Αντίθετα, η χαρά της ψυχής της μητέρας και η βαθιά της ειρήνη, η συγκίνησή της και το τραγούδι της, η ήρεμη μουσική που ακούει, ασφαλώς γίνονται αντιληπτά και επηρεάζουν ανάλογα. Προπάντων επηρεάζει θετικά η αγάπη της για το παιδί, που με λαχτάρα περιμένει να αντικρίσει το φως της ζωής και με χαρά θέλει να το κρατήσει στα χέρια της. Το κυοφορούμενο έμβρυο καταλαβαίνει αν είναι επιθυμητό, αν η μάνα το περιμένει με χαρά ή αν το θεωρεί βάρος και δεν θα ήθελε να προκύψει αυτή η εγκυμοσύνη.

Έλεγε μια πολύτεκνη μητέρα, που χαιρόταν την κάθε εγκυμοσύνη της: «Ήξερα ότι είναι κάτι δύσκολο, ένα βάρος, αλλά επιπλέον ότι ήταν κάτι πολύ μεγάλο και ωραίο αυτό που περίμενα, γι’ αυτό και πάντα με χαρά δεχόμουν τα παιδιά που έστελνε ο Θεός. Γι’ αυτόν τον λόγο πιστεύω ότι τα παιδιά μου όλα είναι χαρούμενα και αγαπούν τη ζωή».Η ήρεμη επομένως, η ισορροπημένη και χαρούμενη ψυχική ζωή της μητέρας βοηθεί πολύ στη συναισθηματική και ψυχική υγεία και ανάπτυξη του εμβρύου που κυοφορεί στα σπλάχνα της.

Θα προσθέσουμε όμως και κάτι ακόμη: η πνευματική ζωή της μητέρας μπορεί να επηρεάσει άμεσα και την πνευματική κατάσταση του εμβρύου. Μάλιστα! Πρόκειται να γεννηθεί ένας άνθρωπος, ένα ον με αθάνατη ψυχή και αιώνια προοπτική. Κατά την εμβρυική του ζωή δεν αναπτύσσεται μόνο σωματικά ούτε έχει μόνο στοιχειώδη ψυχικό βίο, όπως προαναφέραμε. Μπορεί να έχει και στοιχεία πνευματικής ζωής, να δέχεται τη χάρη του Θεού και να αισθάνεται την παρουσία Του. 

Στην Παλαιά Διαθήκη αναφέρονται σημαντικά γεγονότα τα οποία συνέβησαν σε μεγάλους άνδρες της εποχής εκείνης "ἐκ κοιλίας μητρός αὐτῶν". Ο Απόστολος Παύλος λέει ότι ευδόκησε ο Θεός να τον ξεχωρίσει και να τον εκλέξει από τον καιρό ακόμη που ήταν στην κοιλιά της μητέρας του: "Ὅτε δέ εὐδόκησεν ὁ Θεός, ὁ ἀφορίσας με ἐκ κοιλίας μητρός μου....(Γαλ. α, 15)". Από τότε ακόμη που κυοφορούνταν στα σπλάχνα της μητέρας του, προικίσθηκε με ειδικά χαρίσματα και προορίσθηκε για τη μεγάλη του αποστολή. 

Από την εμβρυική του λοιπόν κατάσταση μπορεί ο άνθρωπος να δέχεται την κλήση του Θεού, τη χάρη Του, τον αγιασμό Του. Από αυτή την κατάσταση μπορεί και να ανταποκρίνεται στη χάρη του θεού, μπορεί με την αθάνατη ψυχή του, την οποία αποκτά από την πρώτη στιγμή της συλλήψεως στα μητρικά σπλάχνα, να αισθάνεται τον Θεό. 

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος σκίρτησε με αγαλλίαση μέσα στην κοιλιά της μητέρας του, αναγνωρίζοντας την παρουσία του σαρκωθέντος Κυρίου στα άχραντα σπλάχνα της Υπεραγίας Θεοτόκου, τότε που εκείνη επισκέφθηκε τη συγγενή της, Ελισάβετ, τη μητέρα του Προδρόμου (βλ. Λουκά α, 39-45). Αναφέρεται επίσης στον βίο του αγίου Στεργίου του Ραντονέζ, ότι, όταν ήταν ακόμη έμβρυο στην κοιλιά της μητέρας του, σκιρτούσε στις πιο ιερές στιγμές της θείας Λειτουργίας. 

Δεν είναι σπάνιο μητέρες να αισθάνονται μέσα τους να σκιρτά με χαρά το έμβρυο που κυοφορούν, όταν αυτές ζουν τη χαρά της προσευχής ή όταν μετέχουν στα άχραντα Μυστήρια ή όταν ψάλλονται  δοξολογητικοί ύμνοι στη διάρκεια των ιερών ακολουθιών. Είναι θαυμαστή αυτή η κοινωνία των ψυχών!Η καλή πνευματική κατάσταση της μητέρας επηρεάζει την ψυχή του εμβρύου, όπως και αντίστροφα η δική του χαρά κοινωνείται από τη μητέρα! 

Οι προσευχές των γονέων, η χαρά της ψυχής τους καθώς ζουν μέσα στην παρουσία του Θεού, η συμμετοχή τους στη θεία Λειτουργία, στην ιερά Εξομολόγηση και στη θεία Κοινωνία, ο καθημερινός τους αγώνας να υπερβαίνουν τον εαυτό τους, οπωσδήποτε προσφέρουν αγωγή και έχουν άμεση και ουσιαστική επίδραση στην πνευματική ανάπτυξη των παιδιών τους που ακόμη δεν είδαν το φως της ζωής! 

(Αρχιμανδρίτη Αστερίου Χατζηνικολάου, Η αγωγή αρχίζει λίγο πριν τη γέννηση, Προβλήματα στη σύγχρονη οικογένεια, εκδόσεις Σωτήρ, Αθήνα, 2016)
συνεχίζεται...

Καλημέρα σας! Ας είναι ευφρόσυνος και δημιουργικός ο μήνας Δεκέμβριος! Καλή και ευλογημένη εβδομάδα!

Περί παίδων αγωγής (μέρος 2ο)

Το έργο της αγωγής των παιδιών και γενικότερα των νέων ανθρώπων είναι μεγάλο και υπέροχο. Συγχρόνως όμως είναι δύσκολο και πολύμοχθο. Απαιτεί ικανότητα και υπομονή. Θέλει επιμέλεια και αφοσίωση. Ζητεί θυσίες και κόπους.

"Τέχνη τις εἶναι τεχνῶν, καί ἐπιστήμη ἐπιστημῶν, ἄνθρωπον ἄγειν τό πολυτροπώτατον ζῶον καί ποικιλότατον", λέγει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος. Η πιο μεγάλη τέχνη, η πιο δύσκολη επιστήμη είναι να καθοδηγείς τον άνθρωπο, να του δίνεις την ορθή και ανάλογη προς την κατάσταση και ηλικία του αγωγή. Διότι ο άνθρωπος είναι το πιο πολύπλευρο, το πιο ευμετάβολο ον, με ποικιλία χαρακτηρολογικών ιδιωμάτων κι τρόπων συμπεριφοράς.

Και ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος την ίδια γνώμη υποστήριζε, καθώς διεπίστωνε πως στην εποχή του πολλοί φρόντιζαν για τα ζώα τους πολύ περισσότερο από όσο φρόντιζαν για τα παιδιά τους. Όταν έπρεπε να αναθέσουν σε έναν παιδαγωγό τη φροντίδα του παιδιού τους, έπαιρναν αβασάνιστα τον πρώτο τυχόντα, όπως έλεγε (ο άγιος).

"Καίτοιγε τῆς τέχνης ταύτης οὐκ ἔστιν ἀλλης μείζων"·αν και βέβαια δεν υπάρχει μεγαλύτερη από αυτή την τέχνη. "Τῖ γάρ ἴσον τοῦ ῥυθμίσαι ψυχήν καί διαπλάσαι νέου διάνοιαν;"·τι μπορεί να συγκριθεί και να βρεθεί ότι έχει ίση αξία με το να διαμορφώνεις την ψυχή του νέου ανθρώπου και να διαπλάθεις τη σκέψη, τη νοοτροπία, το ήθος του; 

Εκείνος που αναλαμβάνει αυτή την επιστήμη, πρέπει να ενεργεί με μεγαλύτερη ακρίβεια από κάθε ζωγράφο και από κάθε γλύπτη, έλεγε ο θεοφώτιστος Πατήρ (Ιωάννης Χρυσόστομος).Γιατί μιλούν με αυτόν τον τρόπο οι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας, αυτοί οι μεγάλοι παιδαγωγοί και οικουμενικοί διδάσκαλοι; Γιατί θεωρούν τόσο μεγάλο και τόσο δύσκολο το έργο της αγωγής;

Διότι, όπως μας είπαν, ο άνθρωπος είναι ον "πολυτροπώτατον καί ποικιλώτατον". Συμπεριφέρεται με πολλούς τρόπους. Έχει μεγάλη ποικιλία στις εκδηλώσεις του. Είναι συχνά απρόβλεπτος στις ενέργειές του. 

Ποτέ δεν μπορείς καλά να τον γνωρίσεις, αφού ο καθένας μας δεν μπορεί ούτε τον εαυτό του πλήρως να γνωρίσει. Βάθος άπειρο έχει η ανθρώπινη ψυχή. Πώς να εισδύσεις στους απέραντους κόσμους της; Πώς να διαγνώσεις τις ανάγκες της; Πώς να επέμβεις, για να θεραπεύσεις τις ασθένειές της; Πώς να διαπιστώσεις τα χαρίσματα και τις ικανότητες του ανθρώπου και πώς ΄λα αυτά να τα αναπτύξεις και αξιοποιήσεις;

Κάθε άνθρωπος και ένας διαφορετικός κόσμος. Με διαφορετική ψυχοσύνθεση, διαφορετικές αντοχές, διαφορετική δεκτικότητα. Το βλέπουν οι γονείς που μεγαλώνουν πολλά παιδιά. Κληρονομούν πολλά δικά τους σωματικά και ψυχικά χαρακτηριστικά. Μοιάζουν σε πολλά μ' αυτούς, μοιάζουν και μεταξύ τους. Συγχρόνως όμως διαφέρουν και σε πολλά!

Έτσι είναι! Ο  κάθε άνθρωπος έχει μια θαυμαστή μοναδικότητα. Παρουσιάζεται με στοιχεία που κανείς άλλος πάνω στη γη δεν διαθέτει. είναι ανεπανάληπτος. Και ο παιδαγωγός; Ο δάσκαλος, ο γονιός; Πώς θα σταθεί απέναντί του; Πώς θα βοηθήσει;

Αυτός πρέπει να φέρεται ορθά σε όλους και για αυτό να είναι, όπως διδάσκει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος "μάλιστα παντοδαπός καί ποικίλος κατά τήν πρός ἕκαστον οἰκείωσιν". Να φέρεται με μεγάλη ποικιλία τρόπων, ώστε να μπορεί να πλησιάσει τον καθένα. Και επιπλέον να έχει "τό τῆς ὁμιλίας πρός πάντας ἐπιτήδειόν τε καί πρόσφορον". Να επικοινωνεί με όλους με τον πιο κατάλληλο και ταιριαστό στον καθένα τρόπο.

Μας θυμίζουν οι λόγοι αυτοί τον Απόστολο Παύλο, που σ’ όλους γινόταν τα πάντα και συγκατέβαινε  σε όλους τους χαρακτήρες- «τοῖς πᾶσι γέγονε τά πάντα»-για να μπορεί να σώσει μερικούς (Α Κορ. θ, 22). Γι’ αυτό ο θεόπνευστος Απόστολος συμβούλευε να γνωρίζουμε πώς να μιλούμε στον καθένα, «πῶς δεῖ ἑνί ἑκάστω ἀποκρίνεσθαι» (Κολασσ. δ,6). Υπεδείκνυε έτσι την ανάγκη εξατομικευμένης αγωγής, προσαρμοσμένης στις ανάγκες και δυνατότητες του κάθε ανθρώπου. Όλα αυτά φανερώνουν τη δυσκολία που έχει το έργο της αγωγής και ιδιαίτερα το έργο της αγωγής των παιδιών.

Η δυσκολία δε αυτή δεν οφείλεται μόνο στην ιδιαιτερότητα του χαρακτήρα του κάθε παιδιού που δέχεται την αγωγή μας. Οφείλεται και στην εμπάθεια που εκδηλώνουν τα παιδιά από τις μικρές τους ακόμη ηλικίες. 

Πολύ νωρίς ξυπνά μέσα τους ο κατώτερος άνθρωπος, ο άνθρωπος ο πληγωμένος από την αμαρτία. Εκδηλώνουν τότε πείσματα, εγωισμούς, φιλοδοξίες, ζήλιες, εκδικητικότητα και αλλά πάθη της ανθρώπινης ψυχής, που ταλαιπωρείται από την πανανθρώπινη ασθένεια της αμαρτίας.

Το έργο της αγωγής των παιδιών, που πρέπει συστηματικά και υπεύθυνα να το εργάζονται οι γονείς, το πολεμάει ακόμη και ο κόσμος της αμαρτίας, η σύγχρονη αποστατημένη από τον Θεό κοινωνία, μέσα στην οποία ζουν τα παιδιά, η οποία προτείνει με δελεαστικούς τρόπους άλλα, ξένα προς το θέλημα του Θεού πρότυπα ζωής.

Αν σκεφθούμε επίσης ότι το έργο της ορθής αγωγής το αντιστρατεύεται διαρκώς ο εχθρός της σωτηρίας του ανθρώπου, ο μισάνθρωπος διάβολος, τότε καταλαβαίνουμε ότι η δυσκολία είναι πολύ μεγαλύτερη. Ό, τι προσπαθούμε να χτίσουμε εμείς στις ψυχές των παιδιών, αυτός συστηματικά επιχειρεί να το γκρεμίσει.

Πώς θα αντέξουν τα παιδιά μας, πώς θα σταθούν μέσα σ’ αυτόν τον καταιγισμό του κακού; Πώς θα δεχτούν τις δικές μας τις καλές, αλλά οπωσδήποτε μικρές και ατελείς προσπάθειες, που αποβλέπουν στην ορθή διαπαιδαγώγησή τους; Και πώς εμείς πρέπει να φερόμαστε στην κάθε περίπτωση; Πώς να ενεργούμε; Πράγματι, χρειάζεται πολλή επιστήμη, είναι μεγάλη τέχνη, θέλει πολλά προσόντα η αγωγή των παιδιών μας.

(Αρχιμανδρίτη Αστερίου Χατζηνικολάου, Η πιο μεγάλη τέχνη, η πιο δύσκολη επιστήμη, Προβλήματα στη σύγχρονη οικογένεια, εκδόσεις Σωτήρ, Αθήνα, 2016)

συνεχίζεται...

Χρόνια πολλά σε όσες και όσους γιορτάζουν! Ο άγιος Στυλιανός, που τόσο φρόντιζε κι αγαπούσε τα παιδιά, ας είναι οδηγός στη ζωή μας!

Καλημέρα σας! Καλή και ευλογημένη εβδομάδα!

Περί παίδων αγωγής (μέρος 1ο)

Τα παιδιά είναι το καύχημα και η χαρά των γονιών τους· αυτά γεμίζουν την καρδιά και δίνουν νόημα στη ζωή τους. Συγχρόνως όμως είναι και η μεγάλη ευθύνη και ο κόπος τους, η αγωνία της ψυχής τους. Η επιτυχία των παιδιών είναι και δική τους επιτυχία. Αντίθετα, η αποτυχία των παιδιών τους καταθλίβει και ταλαιπωρεί· τη ζουν σαν προσωπική τους αποτυχία.

Γι' αυτό και παλεύουν με κάθε τρόπο να βοηθήσουν τα παιδιά, να τους εξασφαλίσουν τα απαραίτητα εφόδια για το μεγάλο ταξίδι της ζωής, να τα δουν να προοδεύουν και να πετυχαίνουν στην πορεία τους. Πόση χαρά δοκιμάζουν, όταν τα παιδιά μεγαλώνουν με υγεία, όταν μορφώνουν καλό χαρακτήρα, όταν προοδεύουν στο σχολείο τους και δίνουν πολλές υποσχέσεις για το μέλλον! Και πόση λύπη και απογοήτευση, αν τα παιδιά παρουσιάζουν προβλήματα, αν εκτρέπονται σε συμπεριφορές απαράδεκτες, αν παρασύρονται σε ζωή άτακτη και αμαρτωλή!

Οπωσδήποτε την τελική ευθύνη τη φέρει ο ίδιος ο άνθρωπος για την πορεία του στη ζωή, για τις επιλογές και τις αποφάσεις του. Όσο όμως είναι μικρό παιδί, όσο είναι νέος, τη διάπλαση του χαρακτήρα του, τη μόρφωσή του την έχουν άλλοι στα χέρια τους. Αυτοί μπορούν να παίξουν σημαντικότατο ρόλο στην πορεία του παιδιού και να επηρεάσουν αποφασιστικά το μέλλον του.

Εδώ βρίσκεται το καθήκον και η ευθύνη της αγωγής. Έχουν αίσθηση της ευθύνης αυτής οι γονείς και γι’ αυτό προσπαθούν να εξασφαλίσουν για τα παιδιά τους τους καλύτερους κατά το δυνατόν φορείς αγωγής. Να γράψουν τα παιδιά τους στο καλύτερο σχολείο, να έχουν τους καλύτερους δασκάλους και καθηγητές. 

Καθώς δε μεγαλώνουν, οι γονείς που επιθυμούν την πνευματική προκοπή των παιδιών τους, επιδιώκουν να τα οδηγήσουν σε πεπειραμένο Πνευματικό, που να έχει γνώση των ιδιωμάτων της παιδικής ηλικίας, κατανόηση και αγάπη.

Αλλά φορείς αγωγής δεν είναι μόνο οι δάσκαλοι, οι καθηγητές, οι Πνευματικοί, οι ιερείς και κατηχητές της εκκλησίας. Βασικότατο έργο αγωγής έχουν να κάνουν οι ίδιοι οι γονείς. Αυτοί έχουν τα παιδιά στα χέρια τους τις περισσότερες ώρες, αυτούς αντικρίζουν πρώτους τα παιδιά μόλις ανοίξουν τα μάτια τους, σ’ αυτούς δίνουν την πρώτη αγάπη, και επομένως την πρώτη εμπιστοσύνη τους. Οι γονείς τα έφεραν στη ζωή, οι γονείς πρωτίστως πρέπει και να τα καθοδηγήσουν. Αυτοί έχουν την πρώτη και κυρία ευθύνη της αγωγής τους.

Την ευθύνη αυτή όλων των γονέων τονίζει ο αιώνιος Λόγος του Θεού, όταν ρωτάει: «Τίς ἔστιν υἱός ὅν οὐ παιδεύει πατήρ;» • ποιο είναι εκείνο το παιδί που δεν το παιδαγωγεί ο πατέρας του; Διότι είναι γεγονός τους σαρκικούς πατέρες μας, όταν είμαστε σε μικρή ηλικία, τους έχουμε «παιδευτάς», δηλαδή παιδαγωγούς που μας παιδαγωγούν και με τιμωρίες για τις παρεκτροπές μας (Προς Έβρ. ιβ, 7,9). 

Και σε άλλο σημείο της Καινής Διαθήκης ο Απόστολος Παύλος αναφέρεται με σαφήνεια στο καθήκον των γονέων να ανατρέφουν με επιμέλεια τα παιδιά τους « ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου», να τα μεγαλώνουν με παιδαγωγία και νουθεσία, που είναι σύμφωνη με το θέλημα του Θεού (Προς Εφ. στ, 4).
Δεν είναι επομένως αρκετό να ενδιαφέρονται οι γονείς μόνο για την καλή υγεία των παιδιών τους, να φροντίζουν μόνο για την απαραίτητη και υγιεινή διατροφή τους. 

Αυτό το κάνουν και τα άλογα ζώα, που φροντίζουν με επιμέλεια και προστατεύουν τα νεογνά τους. Ο άνθρωπος είναι ανώτερο ον, είναι προικισμένος με αθάνατη ψυχή, έχει την εικόνα του Θεού μέσα του, έχει λογικό και ελευθερία. Γι’ αυτό και μπορεί να ζήσει στους φωτεινούς κόσμους του Πνεύματος, να ανεβαίνει στο ύψος του Θεού, μπορεί όμως και να καταβυθίζεται στο σκοτάδι της αβύσσου, να χάνει τελείως την ανθρωπιά του, να γίνεται χειρότερος από τα άλογα κτήνη.

Ο σκοπός της αγωγής είναι να προστατεύει τον άνθρωπο και με κάθε τρόπο να τον αποτρέπει απ’ αυτήν την κατάπτωση, από την πορεία του σε δρόμους καταστροφής και εξαθλιώσεως. Και αντίθετα, να αναδεικνύει την ευγένεια της φύσεώς του, να τονίζει την ανωτερότητά του, να φωτίζει τον νου, να διαπλάθει τον χαρακτήρα, να διαμορφώνει το ήθος του.

Ειδικότερα, η χριστιανική παιδαγωγία αποβλέπει στο να μορφώνει πνευματικά τον άνθρωπο, να του διδάσκει τη Σοφία του Θεού, τις μεγάλες και σωτήριες αλήθειες της πίστεως, να τον συγκρατεί και να τον αποτρέπει από την πορεία του στο βασίλειο του κακού, να τον αναδεικνύει άγιο και να τον οδηγεί στη βασιλεία του Θεού.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, με τον περιεκτικό και αποφθεγματικό λόγο του, συνοψίζει σε λίγες λέξεις το σκοπό αυτής της αγωγής: «πτερῶσαι ψυχήν, ἁρπάσαι κόσμον καί  δοῦναι Θεῷ». Η αγωγή πρέπει να δώσει φτερά στην ψυχή, να την αρπάξει από τον κόσμο της αμαρτίας, όπου κυριαρχεί ο αρχών του κόσμου τούτου, ο διάβολος, και να την παραδώσει στον Θεό, για να βρει εκεί την αιώνια λύτρωση και ευτυχία της.

Αυτό το σπουδαιότατο και μοναδικής σημασίας έργο έχουν να εργαστούν οι χριστιανοί γονείς στα παιδιά τους. Πόσο δύσκολο είναι το έργο αυτό; Πώς μπορούν να το εργαστούν με επιτυχία; Πώς πρέπει να αντιμετωπίσουν τις ειδικές συνθήκες της εποχής μας στις οποίες αναπτύσσονται τα παιδιά τους; Ποιος είναι ο τελικός σκοπός μιας υπεύθυνης αγωγής; Στα ερωτήματα αυτά, που έχουν σχέση με το πρώτιστο καθήκον των γονέων, το καθήκον της αγωγής των παιδιών τους, θα προσπαθήσουμε στη συνέχεια να δώσουμε υπεύθυνες απαντήσεις.
(Αρχιμανδρίτη Αστερίου Χατζηνικολάου, Το πρώτιστο καθήκον, Προβλήματα στη σύγχρονη οικογένεια, εκδόσεις Σωτήρ, Αθήνα, 2016)

συνεχίζεται...

Καλημέρα σας! Καλή και ευλογημένη εβδομάδα!