Η σημασία της Κυριακής προσευχής (μέρος 5ο)

Και τώρα από τον ουρανό στρεφόμαστε προς τη γη, προς τις υλικές ανάγκες μας με το επόμενο αίτημα:
"Τόν ἄρτον ἡμῶν τόν ἐπιούσιον δός ἡμῖν σήμερον"
Και αυτό το αίτημα δεν υστερεί σε βάθος νοημάτων: Δώσε μας σήμερα τον καθημερινό μας άρτο, που είναι αναγκαίος για τη συντήρηση της υπάρξεώς μας. Ζητάμε λοιπόν από τον Θεό να μας δίνει τον άρτο τον επιούσιο. Ποιος είναι ο άρτος αυτός; Θα το δούμε στη συνέχεια. 

Είμαστε υλικοί άνθρωποι, έχουμε υλικό σώμα και αυτό έχει τις απαιτήσεις του, τις ανάγκες του, για να διατηρηθεί. Οι σωματικές απαιτήσεις δεν παραβλέπονται στην προσευχή αυτή, αλλά έχουν τη θέση τους. ιδιαίτερη σημασία έχουν και οι λέξεις "ἡμῶν" και "ἡμῖν". Δεν λέμε δώσε μου τον άρτο μου, αλλά δώσε μας τον άρτο μας. Αυτό σημαίνει ότι ο Θεός δεν δίνει τον άρτο μόνο σε μας και μόνο για μας. Ζητάμε να μας δίνει τον άρτο. Σε όλους. Σε όσους δεν έχουν και πεινούν.

Μας τον δίνει, για να έχουμε κι εμείς και να μπορούμε να δίνουμε σ' αυτούς που δεν έχουν. Όπως μας δίνει απλόχερα ο Θεός, έτσι να δίνουμε κι εμείς με απλοχεριά κι όχι με τσιγκουνιά σ' αυτούς που στερούνται. Βάζει όμως ο Κύριος και κάποια όρια, τα οποία μας προφυλάσσουν από την πλεονεξία. Τα όρια αυτά δηλώνουν οι λέξεις "ἐπιούσιον" και "σήμερον". 

Επιούσιος είναι αυτός που αναφέρεται στην ουσία μας, ο απαραίτητος, για να συντηρηθούμε, να ζήσουμε. Το "σήμερον" σημαίνει τις άμεσες ανάγκες μας. Τα απαραίτητα ζητάμε, όχι τα περιττά. Για να ζήσουμε. Όχι για να πλουτίσουμε και να σπαταλήσουμε. Αν το άκουγαν αυτό οι πλούσιοι, δεν θα υπήρχε πείνα και δυστυχία. Να σκεφθεί κανείς ότι κάποιος πλούσιος, για να καθίσει στην πρώτη θέση μιας συναυλίας, πλήρωσε 13000 ευρώ, τη στιγμή που χιλιάδες άνθρωποι πεινούν! 

Ως άνθρωποι όμως αδύναμοι που είμαστε, μας βασανίζουν οι σκέψεις και οι αμφιβολίες. Παρακαλούμε να έχουμε σήμερα το ψωμί μας. Για τα παραπέρα τι θα γίνει; Αύριο και μεθαύριο τι θα κάνουμε; Μήπως πεινάσουμε; Μήπως στερηθούμε; Εδώ πρέπει να δείξουμε πλήρη εμπιστοσύνη στην αγαθή πρόνοια και την αγάπη του Θεού. "Ο Θεός που φροντίζει για τα σπουργίτια, δεν θα φροντίσει πολύ περισσότερο για μας τα λογικά πλάσματά Του, τα παιδιά Του (Ματθ. ι, 30-31)", μας λέει ο Ίδιος. Θα Τον παρακαλούμε λοιπόν με εμπιστοσύνη και αύριο και μεθαύριο και πάντοτε. 

Πόσο ευτυχείς θα ήμασταν, αδελφέ, αν μπορούσαμε να καταλάβουμε από ποιο φοβερό άγχος μας γλιτώνει το αίτημα αυτό,αν το βιώνουμε μέσα μας βαθιά! Από πόσες ψυχοφθόρες φροντίδες μας απαλλάσσει. Είναι το καλύτερο φάρμακο και μάλιστα χωρίς παρενέργειες, που θα μας λυτρώσει και από τη φοβερή αρρώστια του αιώνα μας, που ονομάζεται κατάθλιψη. Θα το πάρουμε; 

Οι θεοφόροι όμως Πατέρες δίνουν και κάποια άλλη εξήγηση στη φράση "ἐπιούσιος ἄρτος". Άρτος είναι ο Χριστός: "ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς (Ιω. στ, 48)". Γι' αυτό και η Κυριακή Προσευχή προτρέπει τους πιστούς να κοινωνούν τον "Ἄρτο τῆς ζωῆς", τον Κύριο Ιησού Χριστό στο Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας. Η αγία μας ορθόδοξη Εκκλησία κανόνισε να απαγγέλλεται το "Πάτερ ἡμῶν" στη θεία Λειτουργία, λίγο πριν κοινωνήσουν οι Χριστιανοί, για να εννοούν ότι ο Άρτος που κοινωνούν είναι ο Χριστός. Αυτό σημαίνει ότι ο Κύριος, στην Προσευχή που μας δίδαξε, δεν περιορίζει το αίτημα αυτό μόνο στις υλικές ανάγκες, αλλά περιλαμβάνει και τις πνευματικές, όπως είναι η θεία Κοινωνία. Δεν έχουμε δηλαδή μόνο σώμα. Έχουμε και ψυχή. 

Ο άγιος ο Κοσμάς ο Αιτωλός, τέλος, με βάση το "δός ἡμῖν" της Προσευχής, υποδεικνύει στους γονείς έναν θαυμάσιο εποπτικό τρόπο, για να μάθουν στα παιδιά τους να εξαρτώνται από τον Θεό: "Να κάμῃς μιαν εικόνα του Χριστού, της Παναγίας, του Προδρόμου, να έχῃς και τον άγιον των παιδιών σου. 
Και όταν το παιδί σου σηκώνεται από τον ύπνον και σας γυρεύῃ ψωμί, μην του δίδῃς, μόνο να πάρῃς το ψωμί, να το βάλῃς εμπρός εις την εικόνα του Χριστού και αν του είπῃς: Εγώ, παιδί μου, ψωμί δεν έχω· ο Χριστός έχει. Σήκω να κάμῃς τον σταυρόν σου, να παρακαλέσουμε τον άγιόν σου να παρακαλέσῃ τον Χριστόν να σου δώσῃ. Βλέποντας τότε ο διάβολος το παιδίον πως έχει την ελπίδα του εις τον Χριστόν και εις τον άγιόν του κατακαίεται και φεύγει. Και έτσι συνηθίζετε τα παιδιά σας, να τα παιδεύετε από μικρά, δια να συνηθίζουν εις τον καλόν δρόμον (Σεβασμ. Αυγουστ. Καντιώτη, Κοσμάς ο Αιτωλός, έκδοση 27η, σελ. 243)".

Το επόμενο αίτημα της Προσευχής μας καλεί να στραφούμε στον εαυτό μας και λέει: "Καί ἄφες ἡμῖν τά ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καί ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν". Αλήθεια, έχουμε σκεφθεί ποιοι είμαστε εμείς που τολμάμε να απευθυνθούμε προς τον άπειρο και απρόσιτο Θεό και να Τον αποκαλέσουμε Πατέρα μας; Αυτό, όπως έχουμε πει, είναι μεγάλη τόλμη. Τολμηρό όμως είναι και το ίδιο το αίτημα: "Καί ἄφες ἡμῖν τά ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καί ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν", που σημαίνει: 

Και συγχώρησέ μας τα χρέη των αναρίθμητων αμαρτιών μας, όπως κι εμείς συγχωράμε εκείνους που μας χρωστούν, επειδή μας αδίκησαν. Με το αίτημα αυτό ο Κύριος μας υπενθυμίζει την αμαρτωλότητα και αναξιότητά μας. Πόσο είμαστε αμαρτωλοί και παραβάτες του θείου θελήματος, το οποίο ζητάμε να επικρατήσει πάνω στη γη με την Προσευχή αυτήν που απευθύνουνε στον Θεό. 

Για άλλη μια φορά να θαυμάσουμε τη μακροθυμία και το έλεος του Θεού. Όλα μας τα συγχωρεί και τα παραβλέπει. Όσο κι αν Τον έχουμε προσβάλει με τη ζωή μας, όσο κι αν Τον έχουμε εκθέσει ως παιδιά Του ανυπάκουα. Αρκεί να μετανοήσουμε. Αρκεί να παραδεχθούμε τις αμαρτίες μας, να καταφύγουμε σ' Αυτόν και να ζητήσουμε το έλεός Του. 

Για μας τους αμαρτωλούς υπάρχει και το Μυστήριο της Εξομολογήσεως, που έχει η αγία του Χριστού Εκκλησία. Αυτό ξεπλένει όλες τις αμαρτίες μας. Αρκεί να καταφύγουμε σ' αυτό με μετάνοια και συντριβή και να πούμε στον Κύριο: Είμαστε ανάξιοι και αμαρτωλοί. Πατέρα μας, Σε παρακαλούμε, συγχώρησέ μας για όσα σου έχουμε φταίξει: "Ἄφες ἡμῖν τά ὀφειλήματα ἡμῶν". Κι εμείς Σου υποσχόμαστε ότι θα συγχωρήσουμε αυτούς που μας έφταιξαν. Όπως μας αγαπάς Εσύ και μας τα συγχωρείς όλα, έτσι κι εμείς θα συγχωρήσουμε αυτούς που μας αδίκησαν. Θα συγχωρήσουμε, για να συγχωρηθούμε. 

Μεγάλη τόλμη και πλατιά καρδιά χρειάζεται για να το εφαρμόσουμε αυτό, να συγχωρούμε δηλαδή αυτούς που μας αδικούν και μάλιστα "ἀπό καρδίας", με την καρδιά μας. Γι' αυτό και πολλές φορές σκοντάφτουμε, όταν λέμε τα λόγια αυτά και πέφτουμε και αποδεικνυόμαστε ασυνεπείς στις υποσχέσεις μας στον Θεό. Στον βίο του αγίου Ιωάννη του ελεήμονος αναφέρεται ένα περιστατικό πολύ διδακτικό.Ο άγιος Ιωάννης ο ελεήμων, πατριάρχης Αλεξανδρείας, ήταν άνθρωπος συγγνώμης και ανεξικακίας και αυτή την αρετή προσπαθούσε να μεταδώσει και στο ποίμνιό του.

(Αρχιμ. Γεωργίου Δ. Μπιζά, Έχουμε Πατέρα!, εκδόσεις Σωτήρ, Αθήνα, 2018)

συνεχίζεται....

        Καλημέρα σας! Καλή και ευλογημένη εβδομάδα!

 

Η σημασία της Κυριακής προσευχής (μέρος 4ο)

Ασφαλώς δεν ζητάμε να έλθει μια επίγεια βασιλεία. Ο Χριστός το ξεκαθάρισε το θέμα με τα λόγια: "Ἡ βασιλεία ἡ ἐμή οὐκ ἐστιν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου (Ιω. ιη, 36)". Η δική μου η Βασιλεία δεν προέρχεται από τον κόσμο αυτόν, ούτε στηρίζεται πάνω σε κάποια ανθρώπινη θέληση ή κοσμική δύναμη. Άλλο νόημα έχει το αίτημα που αναφέρεται εδώ: Η Βασιλεία του Θεού είναι μέσα μας, όπως μας είπε ο Κύριος. Ο Θεός βέβαια είναι ο μόνος παντοδύναμος εξουσιαστής των πάντων και όταν θελήσει, μπορεί να υποτάξει τα πάντα κάτω από την απεριόριστη εξουσία Του.

Το αίτημα όμως αυτό της Προσευχής μας διδάσκει να στρέψουμε την προσοχή μας προς τα μέσα, προς το εσωτερικό μας. Το "ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου" σημαίνει να βασιλεύσει ο Θεός στις καρδιές μας, με την ολοκληρωτική αφοσίωσή μας σε Αυτόν. Αυτό είναι το πρώτο και κύριο νόημα του αιτήματος αυτού.

Αν όμως το επεκτείνουμε κάπως, μπορούμε να πούμε ότι ζητάμε η Βασιλεία του Θεού να επικρατεί και στην εξωτερική ζωή και τη συμπεριφορά των ανθρώπων. Να είναι η Βασιλεία του Θεού "βασιλεία πάντων τῶν αἰώνων" και η δεσποτεία Του "ἐν πάσῃ γενεᾷ καί γενεᾷ". Όταν βλέπουμε τις προσπάθειες των απίστων ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο να επιβληθούν και να βασιλεύσουν....
Όταν η εκμετάλλευση και η αδικία των ανθρώπων φθάνει στο χειρότερο σημείο... Όταν οι αλληλοσπαραγμοί, το μίσος και ο διχασμός κυριαρχούν, τότε με θερμή πίστη να απευθύνουμε την ικεσία: "Ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου". Η θλιβερή πραγματικότητα που ζούμε, ας κάνει το αίτημά μας κραυγή ισχυρή: "Ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου"!

Ας έλθει η Βασιλεία Σου με την ελεύθερη και πρόθυμη υποταγή όλων των ανθρώπων σε Σένα, ώστε με την υπακοή τους στα προστάγματά Σου, να γίνουν πραγματικοί υπήκοοί Σου, ολοκληρωτικά αφοσιωμένοι σε Σένα. Να πούμε και κάτι άλλο σχετικό που αφορά στον εαυτό μας. Αν, καθώς απευθύνουμε το αίτημα αυτό της Προσευχής, ο Θεός μας ρωτήσει: Εσύ τι κάνεις, για να έλθει η Βασιλεία μου; Τι θα απαντήσουμε; Πάντως, όταν επικρατεί η Βασιλεία του Θεού, γίνεται αυτό που λέει το επόμενο αίτημα:

"Γενηθήτω τό θέλημά σου, ὡς έν οὐρανῷ καί ἐπί τῆς γῆς"
Ο λόγος αυτός της Κυριακής Προσευχής σημαίνει: Ας γίνει το θέλημά Σου και στη γη από τους ανθρώπους, όπως γίνεται αυτό και στον ουρανό από τους αγγέλους και τους Αγίους. Το θέλημα λοιπόν του Θεού είναι να γίνουμε "άγιοι", όπως γράφει ο απόστολος Πέτρος: "Κατά τόν καλέσαντα ὑμᾶς ἅγιον καί αὐτοί ἅγιοι ἐν πάσῃ ἀναστροφῇ γενήθητε (Α΄Πετρ. α, 15)". 

Κατά το πρότυπο του αγίου Θεού που σας κάλεσε, γίνετε κι εσείς άγιοι σε κάθε περίσταση και σε κάθε συμπεριφορά σας. Άγιοι όχι μόνο όταν είμαστε στην εκκλησία, αλλά σε κάθε στιγμή της ζωής μας: όταν μας βρίζουν, όταν μας αδικούν, μας συκοφαντούν, όταν μας έρχεται να θυμώσουμε.... Ίσως μας φαίνεται ακατόρθωτο αυτό. Κι όμως είναι κατορθωτό με τη Χάρι του Θεού.

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος μας άφησε ένα λαμπρό παράδειγμα υποταγής στο θέλημα του Θεού. Λίγο πριν τον εξορίσουν, είπε τα εξής θαυμαστά λόγια: "Πάντοτε στη ζωή μου λέω: Κύριε, ας γίνει το θέλημά Σου. Όχι ό, τι θέλει ο ένας κι ο άλλος άνθρωπος, αλλά ό, τι θέλεις Εσύ. Αυτό είναι για μένα πύργος· αυτό είναι για μένα βράχος ακλόνητος· αυτό είναι για μένα ραβδί (στήριγμα) πολύ στερεό. Αν θέλει ο Θεός να γίνει αυτό, ας γίνει. Αν θέλει να είμαι εδώ, Τον ευγνωμονώ. Όπου θέλει να βρεθώ, Τον ευχαριστώ (Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου, ομιλία προ της εξορίας, PG 52, 430".

Όπως καταλαβαίνουμε, χρειάζεται μεγάλος ηρωισμός, για να πει κανείς τα λόγια αυτά και να αφήσει τον εαυτό του στα χέρια του Θεού, ιδίως όταν αντιμετωπίζει ασθένεια και άλλες δοκιμασίες. Ας δούμε τώρα κι ένα πολύ διδακτικό περιστατικό, που αναφέρεται στο εικοστό πρώτο κεφάλαιο του ιερού βιβλίου των "Πράξεων των Αποστόλων".

Ο ακούραστος κήρυκας του Ευαγγελίου Παύλος βρίσκεται στην Καισάρεια της Παλαιστίνης και σκοπεύει να επισκεφθεί τα Ιεροσόλυμα. Κάποιος προφήτης με το όνομα Άγαβος φωτίζεται από το Άγιον Πνεύμα και προφητεύει ότι τώρα που πρόκειται να φθάσει στα Ιεροσόλυμα ο Απόστολος Παύλος, τον περιμένουν δεσμά και φυλακίσεις. Τα λόγια αυτά συγκλονίζουν τους Χριστιανούς της Καισάρειας. 

Με δάκρυα τον παρακαλούν να μη συνεχίσει το ταξίδι του για τα Ιεροσόλυμα. Ο μέγας του Χριστού Απόστολος παραμένει άκαμπτος στο καθήκον. Με τέλεια υποταγή στο θέλημα του Θεού, αλλά και με πολλή αγάπη προς τους Χριστιανούς, τους λέει τα εξής: "Γιατί μου συντρίβετε την καρδιά με τα δάκρυά σας; Σας αγαπώ και ενδιαφέρομαι για τη σωτηρία σας.

Εφόσον όμως το καθήκον με καλεί να πάω στα Ιεροσόλυμα, είμαι πρόθυμος όχι μόνο δεσμά και φυλακίσεις να υπομείνω, αλλά και αυτή τη ζωή μου να θυσιάσω για τον Κύριό μου Ιησού Χριστό (στιχ. 8-13)". Μετά από αυτό το παράδειγμα της υποταγής του μεγάλου Αποστόλου στο θέλημα του Θεού, οι Χριστιανοί σταμάτησαν τις παρακλήσεις, ειρήνευσαν και με δακρυσμένα ακόμη τα μάτια είπαν: "Το θέλημα τοῦ Κυρίου γινέσθω (Πραξ. κα, 14)".

Αν μπορούσαμε να το λέμε κι εμείς αυτό, όταν αντιμετωπίζουμε θλίψεις και κινδύνους, αδικίες, συκοφαντίες, κάποιον θάνατο, πόση ανακούφιση και ανάπαυση και ψυχική γαλήνη θα εξασφαλίζαμε! Πάντως το παράδειγμα του Αποστόλου μας καλεί να είμαστε προετοιμασμένοι και για τα χειρότερα, ώστε να μείνουμε ακλόνητοι στο θέλημα του Θεού. Τότε θα ησυχάζουμε και θα αναπαυόμαστε, επαναλαμβάνοντας τη φράση: "Το θέλημα τοῦ Κυρίου γινέσθω". Ό, τι θέλει ο Κύριος, ας γίνει. Άλλωστε ο Θεός ξέρει καλύτερα από εμάς.

Αλήθεια, έχεις σκεφθεί, αδελφέ, ποιο εμπόδιο υπάρχει, που δεν αφήνει να γίνει το θέλημα του Θεού; Πολύ θα μας ωφελήσει να το εντοπίσουμε και να προσέχουμε πολύ. Είναι το "εγώ μας", το δικό μας αμαρτωλό θέλημα, το οποίο πολλές φορές δεν υποτάσσεται, αλλά αντιτάσσεται στο θέλημα του Θεού, "τό ἀγαθόν καί εὐάρεστον καί τέλειον (Ρωμ. ιβ, 2)". 

Τα εγωιστικά και αμαρτωλά θελήματά μας δεν αφήνουν πολλές φορές περιθώρια να γίνει το θέλημα του Θεού. Πρέπει όμως να πούμε ότι το θέλημα του Κυρίου μας ασφαλίζει, όταν το εκτελούμε, μας προστατεύει από πολλούς κινδύνους και μας βγάζει από πολλά αδιέξοδα. Βέβαια πρέπει να είναι κανείς καλλιεργημένος πνευματικά, για να μπορέσει να ταυτίζει το θέλημά του με το θέλημα του Θεού και να λέει: "Ό, τι θέλει ο Θεός". Ὀταν όμως το καταφέρει αυτό, αισθάνεται βαθιά χαρά και ειρήνη από την Χάρι που ελκύει.

Κι ένα ακόμη παράδειγμα. Πόσο ευτυχής ήταν ο άγιος Φιλάρετος ο ελεήμων, που γιορτάζει την 1η Δεκεμβρίου, για τον οποίο ο ιερός Συναξαριστής γράφει: "Έδωσε τις τελευταίες συμβουλές στους δικούς του και κατόπιν με πρόσωπο που ακτινοβολούσε χαρά και φως, παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο, την ώρα που πρόφερε το ¨γενηθήτω τό θέλημά σου, ὡς έν οὐρανῷ καί ἐπί τῆς γῆς¨ της Κυριακής Προσευχής".

(Αρχιμ. Γεωργίου Δ. Μπιζά, Έχουμε Πατέρα!, εκδόσεις Σωτήρ, Αθήνα, 2018)

συνεχίζεται....

        Καλημέρα σας! Καλή και ευλογημένη εβδομάδα! 

Η σημασία της Κυριακής προσευχής (μέρος 3ο)

Τι γίνεται όμως, όταν δεν δεχόμαστε τους αδελφούς και τους αποστρεφόμαστε; Έχουν ίσως κάποιες αδυναμίες, κάποιες κακές συνήθειες. Τι θα κάνουμε τότε; Μήπως εμείς δεν έχουμε αδυναμίες; Πώς έχουμε την απαίτηση να μας δέχονται  οι άλλοι; Γράφει κάτι σχετικό ο απόστολος Παύλος και με αυτό μας ανεβάζει στον Χριστό, τον μεγάλο Αδελφό: 

"Διό προσλαμβάνεσθε ἀλλήλους, καθώς καί ὁ Χριστός προσελάβετο ὑμᾶς εἰς δόξαν Θεοῦ (Ρωμ. ιε, 15, 7)'': για να κατορθώσετε όμως όλοι σας ως ένας άνθρωπος και μια καρδιά να δοξάζετε τον Θεό, σας συνιστώ να δέχεστε με αγάπη ο ένας τον άλλον, όπως και ο Χριστός σας δέχθηκε όλους και σας έκανε αγαπητούς και δικούς Του, για να δοξάζεται ο Θεός. Ας τα προσέξουμε πολύ αυτά και ας τα μεταφέρουμε στον εαυτό μας. Ο Χριστός δέχεται εμένα, όσο αμαρτωλός κι ανάξιος κι αν είμαι, κι εγώ δεν θα δεχθώ τον αδελφό; Αυτό είναι τελείως απαράδεκτο.

Ίσως, αδελφέ, σε απασχολεί κι ένα άλλο ερώτημα: Πού βρίσκεται ο Πατέρας μας; Ο Χριστός μας έδωσε την απάντηση στη φράση «ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς». Ο Θεός είναι στον ουρανό κι εμείς στη γη. Μεγάλη απόσταση μας χωρίζει από τον Πατέρα μας, τον Θεό. Είμαστε εξόριστοι, ξενιτεμένοι και από τον Πατέρα μας απομακρυσμένοι. Τι σημαίνει όμως «ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς»; Ότι κατοικεί στους ουρανούς; Δεν είναι «πανταχοῦ παρών καί τά πάντα πληρῶν»; (Βρίσκεται παντού και τα περιλαμβάνει όλα, χωρίς Αυτός να περιλαμβάνεται σε τίποτε). Τότε πώς μπορούμε να Τον περιορίσουμε στον ουρανό; 

Οι θεοφόροι Πατέρες εξηγούν ως εξής το «ἐν τοῖς οὐρανοῖς»: κάνει στους ουρανούς πιο αισθητή τη παρουσία Του εκεί παρά οπουδήποτε αλλού είναι φανερή η δόξα και το μεγαλείο Του. Εδώ όμως έχουμε να προσέξουμε και κάτι ακόμη πολύ σημαντικό: Όπου είναι ο Πατέρας, εκεί έχουν προορισμό να είναι και τα παιδιά Του.

Προορισμός μας λοιπόν είναι ο ουρανός. Δυστυχώς είμαστε κολλημένοι και ριζωμένοι στη γη και λησμονούμε τον ουρανό. Ο ουρανός είναι η μόνιμη πατρίδα μας. Η άνω Ιερουσαλήμ, όπως την ονομάζει ο Απόστολος Παύλος. Έχουμε προορισμό να γίνουμε ουρανοπολίτες. Να κατακτήσουμε τον ουρανό, όπου θα ενωθούμε για πάντα με τον Τριαδικό Θεό και θα Τον υμνούμε μαζί με τους αγγέλους και τους Αγίους «εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων». Ας αφήσουμε λοιπόν τη λάσπη, τη γη κι ας ποθήσουμε τον ουρανό, την αληθινή πατρίδα μας. Να γίνουμε ουράνιοι άνθρωποι. 

Πόσο δυσκίνητοι είμαστε! Γι’ αυτό όταν λέμε «Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς», η ψυχή μας  να αφήνει τη γη και να πετά στον ουρανό, τα ουράνια σκηνώματα. Τότε θα πραγματοποιηθεί και το επόμενο αίτημα της προσευχής που λέει:
«Ἁγιασθήτω τό ὄνομά Σου»
Αμέτρητες φορές έχουμε απευθύνει προς τον Θεό το αίτημα «Ἁγιασθήτω το όνομά Σου». Τι σημαίνουν τα λόγια αυτά;

«Να αγιασθεί», δηλαδή «να αναγνωριστεί, Πατέρα μας, η αγιότητά Σου, ώστε να λατρεύεται αξίως το όνομά Σου». Μήπως όμως δεν είναι άγιο και πανάγιο το υπερύμνητο όνομα του Θεού; Περιμένει από εμάς ο Θεός να αγιασθεί το όνομά Του; Δεν έχει ανάγκη από εμάς για να δοξαστεί ο Θεός. Τον δοξάζουν οι αναρίθμητες στρατιές των Αγίων αγγέλων στον ουρανό. Ποιοι είμαστε εμείς που θα Τον δοξάσουμε; Ανάξιοι και μηδαμινοί, τιποτένιοι κι αμαρτωλοί. 

Εδώ φαίνεται, αδελφέ, η άπειρη αγάπη του Θεού προς εμάς τα πλάσματα Του. Όταν ένα νήπιο αρχίζει να ψελλίζει τις πρώτες λέξεις, οι γονείς χαίρονται, το δέχονται με αγάπη και το ενισχύουν. Συγκινούνται, όταν ακούσουν να ψελλίζει το μικρό παιδί τις λέξεις «μαμά», «μπαμπά». Η αγάπη τους εκδηλώνεται πλούσια και δέχονται τα ψελλίσματα του παιδιού τους. Με παρόμοιο τρόπο κι ο Πανάγαθος Θεός και στοργικός Πατέρας μας δέχεται τις δικές μας φτωχές δοξολογίες.

Εδώ όμως κρύβεται και κάποια άλλη σπουδαία αλήθεια, που έχει σχέση με την καθημερινή ζωή μας: όταν ζητώ να αγιασθεί το όνομα του Θεού, δεν πρέπει να λησμονώ ότι αγιάζεται και δοξάζεται ο Θεός, όταν ο πιστός Χριστιανός και με τη ζωή του αγιάζει το όνομα του Θεού. Έτσι πρέπει να ζούμε. Να αναγνωρίζουμε ότι ο Θεός είναι άγιος και να ζούμε κι εμείς αγία ζωή, όπως μας θέλει ο άγιος Θεός, ο Οποίος μας λέει: "Ἅγιοι γίγνεσθε, ὅτι ἐγώ ἅγιος εἰμι (Ά Πετρ. α, 16)". Αν τυχόν όμως παραβαίνουμε συστηματικά το θέλημά Του, τότε ο Θεός δεν αγιάζεται, δεν δοξάζεται, αλλά "βλασφημεῖται", αφού τα παιδιά Του τον εκθέτουν με τη ζωή τους και το κρίμα τους είναι φοβερό.

Το «Ἁγιασθήτω το όνομά Σου» έχει και κάποια επιπλέον σημασία, όπως το ερμηνεύουν οι Άγιοι Πατέρες. Παρακαλούμε το  Θεό ὀχι μόνο εμείς να Τον αναγνωρίζουμε, να Τον σεβόμαστε και να Τον δοξολογούμε, αλλά όλοι οι άνθρωποι, όλοι οι κάτοικοι της γης. Να πιστεύσουν όλοι όσοι κατοικούν επάνω στη γη και να δοξάζουν το πανάγιο όνομά Του. Αυτή την εντολή έδωσε ο Χριστός στους μαθητές Του: "Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη (Ματθαίου κη, 19)". 

Εδώ είναι το μεγάλο όραμα της αγίας μας Ορθόδοξης Εκκλησίας και η ευθύνη όλων μας. Πόσο μας απασχολεί το ότι πρέπει όλοι οι άνθρωποι να πιστεύσουν και να σωθούν; Εμείς που πιστεύουμε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχουμε μεγάλη ευθύνη για τη σωτηρία όλων των ανθρώπων. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει τα εξής: "Δεν θα χρειάζονταν λόγια, αν έλαμπε η ζωή μας. Δεν θα χρειάζονταν δάσκαλοι, αν επιδεικνύαμε έργα. Κανείς δεν θα παρέμενε άπιστος, αν εμείς ήμασταν πραγματικοί Χριστιανοί". 

Ο μακαριστός καθηγητής Παναγιώτης Τρεμπέλας περιλαμβάνει τα αιτήματα του "Πάτερ ἡμῶν" σε μια θερμή προσευχή που απευθύνει προς τον Θεό: "Ἁγία, ἁγία, ἁγία Τριάς ἀνέκφραστε, δός μοι, ἵνα ποιήσω καρπούς ἀρεστούς εἰς σέ, ζῶ ἐν σοί τηρῶν τά παραγγέλματά σου καί μετά παρρησίας προσαγορεύων σε Πατέρα. Ὅτε δέ θά ἐπικαλοῦμαι, ἵνα ἔλθῃ ἐπ' ἐμέ ἡ βασιλεία σου καί γίνεται καί ἐν ἐμοί τό θέλημά σου, ἄς ἀγιάζεται τό ὄνομά Σου, Κύριε, καί δι' ἐμοῦ διότι εἶσαι δυνατός καί ἔνδοξος καί εἰς Σε ανήκει ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Αμήν (Π.Ν. Τρεμπέλα, Από την Ορθόδοξη Λατρεία μας, Αθήνα 2016, σελ. 450). 

Όταν με τη ζωή μας αγιάζεται το όνομα του θεού, θα πραγματοποιείται και το επόμενο αίτημα:
"Ἐλθέτω ἠ βασιλεία σου"
Τι ζητάμε με το αίτημα αυτό που ο Κύριος έβαλε στην Προσευχή; Ποια είναι η Βασιλεία του Θεού και πώς θα έλθει;

(Αρχιμ. Γεωργίου Δ. Μπιζά, Έχουμε Πατέρα!, εκδόσεις Σωτήρ, Αθήνα, 2018)

συνεχίζεται....

        Καλημέρα σας! Καλή και ευλογημένη εβδομάδα! 

Ας είναι ευφρόσυνος και δημιουργικός ο μήνας Ιούλιος! 

Η σημασία της Κυριακής προσευχής (μέρος 2ο)

Η Κυριακή προσευχή στη λειτουργική ζωή
Όπως είπαμε, το «Πάτερ ἡμῶν» είναι η αυτούσια προσευχή, η οποία βγήκε από το πανάγιο στόμα του Χριστού. Η Αγία μας Ορθόδοξη Εκκλησία τη χρησιμοποιούσε ανέκαθεν στη θεία λειτουργία, όπως αναφέρουν αρχαίοι εκκλησιαστικοί συγγραφείς και όπως σημειώνουν τα αρχαία λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας. Μάλιστα κάποιος από τους εκκλησιαστικούς συγγραφείς αναφέρει ότι το «Πάτερ ἡμῶν» το απήγγειλε σύσσωμος ο λαός, όλο το εκκλησίασμα.

Αλλά και στις μέρες μας θα ήταν μεγάλη ευλογία να επανέλθει αυτή η ευλαβική συνήθεια να απαγγέλλουν την προσευχή αυτήν στη θεία λειτουργία όλοι οι Χριστιανοί, όλο το πλήρωμα της Εκκλησίας με μια ψυχή και με μια καρδιά «ἐν ἑνί στόματι καί μιᾷ καρδίᾳ», όπως λέμε στη θεία λειτουργία.

Πώς να τολμήσουμε;
Η Κυριακή Προσευχή, ο ατίμητος αυτός πνευματικός θησαυρός, χρησιμοποιείται ευρύτατα στη θεία Λατρεία. Οι θεοφόρος Πατέρες την έχουν ενσωματώσει και στη θεία λειτουργία. Σ’ αυτήν κατέχει σπουδαία θέση και συνδυάζεται άριστα με το πνεύμα της Λατρείας.

Όπως γνωρίζουμε, πριν από την απαγγελία του «Πάτερ ἡμῶν», ακούμε ένα σπουδαίο αίτημα, που μας καλεί να είμαστε άγρυπνοι, μας προετοιμάζει και μας εξηγεί με ποια εσωτερική διάθεση πρέπει να απαγγέλλουμε την Κυριακή Προσευχή. Είναι ένα αίτημα βοηθητικό για την Προσευχή που θα ακολουθήσει. Το απαγγέλλουμε όλοι μαζί με το στόμα του ιερέα και λέμε: «Καί καταξίωσον ἡμᾶς, Δέσποτα, μετά παρρησίας, ἀκατακρίτως, τολμᾶν ἐπικαλεῖσθαι σε τόν ἐπουράνιον Θεόν Πατέρα καί λέγειν».

Με τα λόγια αυτά ζητάμε από τον Θεό να μας αξιώσει να τολμήσουμε να αποκαλέσουμε Πατέρα τον Θεό με παρρησία. Καταλαβαίνεις, αδελφέ, τι σημαίνει αυτό; Μια τόσο σπουδαία προσευχή δεν μπορούμε να την απαγγέλλουμε όπως-όπως, τυπικά και χωρίς να συμμετέχει η ψυχή μας. Τα λόγια αυτά μας βοηθούν να καταλάβουμε πώς πρέπει να νιώθουμε εσωτερικά, όταν τη χρησιμοποιούμε. Είναι προσευχή προ της Προσευχής, όπως ειπώθηκε, και σημαίνει: Πρώτον, να μας αξιώσει ο Θεός. Χωρίς την Χάρι του Αγίου Τριαδικού Θεού δεν μπορούμε να Τον επικαλεσθούμε και να Τον αποκαλέσουμε Πατέρα με συναίσθηση και συντριβή.

Δεύτερον, χρειάζεται παρρησία, για να πούμε τον Θεό Πατέρα. Ξέρεις, αδελφέ, τι σημαίνει παρρησία; Να είναι τέτοια η ζωή μας, που να μας αποδεικνύει παιδιά του Θεού. Διότι όποιος ζει στην αμαρτία και περιφρονεί το θέλημα του Θεού, δεν μπορεί να λέγεται και να είναι παιδί Του. Όταν όμως αγωνίζεται και εφαρμόζει τις εντολές του Θεού, τότε έχει την παρρησία, το ευλαβικά θάρρος να ονομάζει τον Θεό Πατέρα. Είναι γνήσιο και αγαπητό παιδί του Θεού.

Ποιος όμως μπορεί να βεβαιώσει για τον εαυτό του ότι είναι ακριβής τηρητής του θελήματος του Θεού; Κανείς. Γι’ αυτό θεωρείται τόλμη το να προσεύχεται στον Θεό και να Τον ονομάζει Πατέρα. Διότι ο Θεός είναι ο πανάγιος και παντοδύναμος Κυβερνήτης και Δημιουργός των πάντων. Μόνο λοιπόν με τη βοήθεια και την ευσπλαχνία του Κυρίου μπορούμε να πούμε τον Θεό Πατέρα μας. Πατέρας μας λοιπόν ο Θεός και γι’ αυτό ο Χριστός μας διδάσκει να λέμε:

«Πάτερ ἡμῶν, ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς»
Με αυτή τη φράση αρχίζει η προσευχή του Κυρίου μας. Μας λέει σε Ποιον απευθυνόμαστε και πού βρίσκεται. Τι μεγάλη συγκατάβαση! Τι άπειρη φιλανθρωπία! Ο παντοδύναμος, ο άπειρος, ο απρόσιτος, ο απλησίαστος Θεός καταδέχεται να είναι Πατέρας μας και να μας θεωρεί παιδιά Του, Αυτός Τον Οποίο δεν τολμούν ούτε οι άγιοι Άγγελοι να Τον αντικρίσουν, αλλά κατακαλύπτουν από ευλάβεια τα πρόσωπά τους, μας διδάσκει και μας παραγγέλλει να απευθυνόμαστε προς Αυτόν και να Τον προσφωνούμε Πατέρα. Τι μυστήριο ανεξήγητο είναι αυτό! Ο πάνσοφος Θεός δέχεται ο φτωχός και ταλαίπωρος άνθρωπος, ο παραβάτης των εντολών Του, να Τον έχει Πατέρα του. Τι ανέκφραστη και απερίγραπτη αγάπη!

Αλήθεια, πόσο διψάμε όλοι για αγάπη! Πουθενά αλλού όμως δε θα βρούμε τη γνήσια αγάπη στον τέλειο βαθμό, παρά μόνο στον Θεό. «Στόν Θεό διά τοῦ Χριστοῦ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι», όπως διδάσκουν οι Άγιοι Πατέρες και αναφέρουν οι θεόπνευστοι συγγραφείς της Καινής Διαθήκης. Δε νομίζεις λοιπόν, αδελφέ, ότι η φράση «Πάτερ ἡμῶν» έχει βαθύ νόημα και είναι μεγάλη τιμή για μας να απευθυνόμαστε στον Θεό και να Του λέμε «είσαι Πατέρας μας»; Έχουμε όμως να προσέξουμε και κάτι άλλο στη φράση «Πάτερ ἡμῶν».

Ο Κύριος μας δίδαξε να λέμε «Πάτερ ἡμῶν», Πατέρα μας και όχι «Πάτερ μου», Πατέρα μου. Τι μεγάλο βάθος κρύβει αυτή η λέξη «ἡμῶν»! Δεν είμαστε μόνοι, είναι και άλλοι δίπλα μας. Δεν έχω μόνο εγώ  Πατέρα τον Θεό. Τον έχουν και οι άλλοι. Είναι δικός μου Πατέρας, αλλά είναι Πατέρας και των άλλων που ζουν μαζί μου. Επομένως οι άλλοι, αφού έχουμε τον ίδιο Πατέρα, είναι αδελφοί μου. Εδώ είναι το μεγάλο μυστήριο που λέγεται αδελφοσύνη. Είμαστε όλοι οι πιστοί αδερφοί. Είμαστε όλοι αγαπημένα παιδιά του Θεού, χωρίς να εξαιρείται κανένας, και μας συνδέει όλους η πίστη και η αγάπη του Θεού, που είναι Πατέρας μας.

Επομένως, όταν απευθύνομαι στον Θεό και προσεύχομαι, όχι  μόνο στον Ναό, στην κοινή σύναξη των πιστών, αλλά και μόνος, «μόνῳ Θεῷ», έχω χρέος, όταν λέω «Πατέρα μας», να σκέπτομαι ότι όπως υπάρχω εγώ, υπάρχουν και οι άλλοι, οι αδελφοί μου, που έχουν τον ίδιο Πατέρα, Τον Θεό Πατέρα Τον αγαπούν και εκείνοι και Τον λατρεύουν όπως εγώ ή και περισσότερο. 

Τους αγαπώ, επειδή τους αισθάνομαι, τους νιώθω αδελφούς, με αδελφική αγάπη, πέρα από μια υποχρεωτική, τυπική εντολή. Όποιοι κι αν είναι, είναι παιδιά του Θεού και αδελφοί μου: άρρωστοι, ανάπηροι, φτωχοί, πλούσιοι, ψυχοπαθείς, νέοι, γέροι, αμαρτωλοί σαν κι εμένα. «Ἀδελφοί», λέξη ιερή και μάλιστα «ἐν Χριστῷ ἀδελφοί». 

Ο Χριστός μας συμφιλίωσε με τον Θεό Πατέρα και από «τέκνα ὀργῆς» (Εφ. Β,3) που μας έκανε η αμαρτία, ο Χριστός με τη θυσία Του μας χάρισε τη συγχώρεση και μας έκανε τέκνα του Θεού αγαπητά. Θα χρειαστεί να επιμείνουμε λίγο περισσότερο στο νόημα της φράσης «Πάτερ ἡμῶν». (Αρχιμ. Γεωργίου Δ. Μπιζά, Έχουμε Πατέρα!, εκδόσεις Σωτήρ, Αθήνα, 2018)

συνεχίζεται....

        Καλημέρα σας! Καλή και ευλογημένη εβδομάδα!