Η παιδεία είναι εκ φύσεως λιμάνι-καταφύγιο- για όλους τους ανθρώπους (Μένανδρος)--Το πιο σημαντικό είναι να μη σταματάς ποτέ να ρωτάς. Η περιέργεια έχει το δικό της λόγο ύπαρξης (Άλμπερτ Αϊνστάιν)--Μάθε να αγαπάς αυτούς που δεν πληγώνουν την αγάπη (Γ. Ρίτσος)--Τα εμπόδια δεν με πτοούν: καθένα από αυτά ενδυναμώνει τη θέληση για το ξεπέρασμά του (Λεονάρντο ντα Βίντσι)--Η πεμπτουσία της γνώσης είναι όταν την έχεις να την εφαρμόζεις κι όταν δεν την έχεις να ομολογείς την άγνοιά σου (Κομφούκιος) --Όλοι σκέπτονται να αλλάξουν τον κόσμο και κανείς τον εαυτό του (Λέων Τολστόι) --Ό, τι επαναλαμβάνουμε μας καθορίζει (Αριστοτέλης) --Δεν αγαπούν αυτοί που δεν δείχνουν την αγάπη τους (Σαίξπηρ) --Η αρετή είναι μια κατάσταση πολέμου και για να ζήσουμε μ' αυτήν πρέπει να πολεμάμε με τον εαυτό μας (Ζαν Ζακ Ρουσσώ) --Ό,τι είναι η γλυπτική για ένα κομμάτι μάρμαρο, είναι και η μόρφωση για την ψυχή (Τζότζεφ Άντισον) --Ο μέτριος δάσκαλος λέει. Ο καλός δάσκαλος εξηγεί. Ο ανώτερος δάσκαλος επιδεικνύει. Ο μεγάλος δάσκαλος εμπνέει (Γουίλιαμ Άρθουρ Γουόρντ)--Ο αληθινά σοφός δάσκαλος δεν σε προσκαλεί στον οίκο της σοφίας του, αλλά σε οδηγεί στο κατώφλι του δικού σου πνεύματος (Χαλίλ Γκιμπράν)



Δευτέρα 28 Ιουλίου 2014

Ο πνευματικός αγώνας δίνει νόημα στη ζωή







Κυρίαρχη θέση στα εκκλησιαστικά σύμβολα κατέχουν οι δογματικοί όροι των Οικουμενικών Συνόδων. Είναι σύντομες προτάσεις πίστεως, στις οποίες η εκκλησία διατυπώνει τα βασικά δόγματα της πίστεώς της σε μια διπλή προοπτική· από τη μια μεριά να πληροφορήσει επίσημα τους πιστούς περί της δογματικής διδασκαλίας της και από την άλλη να αποκρούσει τις αιρέσεις, που κάθε φορά προσπαθούσαν να αλλοιώσουν τη δογματική πίστη της (Από το βιβλίο του Ανδρέα Θεοδώρου, Πιστεύω εις έναν Θεόν)
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Οικουμενικών Συνόδων είναι ότι αυτές υπήρξαν αποτέλεσμα διαλόγου εντός της Εκκλησίας. Καθετί που διετυπώθη από αυτές έχει το στοιχείο της αυθεντίας, του αλαθήτου και της καθολικότητας, σε πλήρη ανταπόκριση προς τη διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας και την αποδοχή των υπό των Οικουμενικών Συνόδων δογματισθέντων, από την ορθόδοξη συνείδηση του εκκλησιαστικού πληρώματος όλων των χρόνων (Από το βιβλίο Η πίστη των ορθοδόξων, Αθαν. Ι. Δεληκωστοπούλου, καθηγητού).
Την καλή διάθεση και την πραγματική χαρά δεν την προσφέρουν ούτε το μέγεθος της εξουσίας, ούτε το πλήθος των χρημάτων, ούτε της κυριαρχίας ο όγκος, ούτε του σώματος η δύναμη, ούτε τα πολυτελή τραπέζια, ούτε των ενδυμάτων ο στολισμός, παρά μόνο τα πνευματικά κατορθώματα και η αγαθή συνείδηση. (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος)
Καρποί του Αγίου πνεύματος είναι η Αγάπη, η Χαρά, η Ειρήνη, η Μακροθυμία, η Χρηστότης, η Αγαθωσύνη, η Πίστις, η Πραότης και η Εγκράτεια (Προς Γαλάτας, ε, 22-23). 
Ο καθένας να λέει την αλήθεια στον συνάνθρωπό του. Διότι όλοι αποτελούμε ένα σώμα και είμαστε μεταξύ μας μέλη ο ένας του άλλου (Προς Εφεσίους, δ, 25).
Οι ενθουσιώδεις οπαδοί του Κυρίου οι οποίοι δεν έχουν ωριμάσει πνευματικώς, αυτοί επιζητούν στέφανο χωρίς σταυρό και βραβείο χωρίς αγώνα. Οι προηγμένοι όμως μαθητές του Χριστού γνωρίζουν ότι "διά πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ (Πράξεις, ιδ, 22). 
Οι αρχιερείς δεν πρότειναν, πρώτοι αυτοί, στον Ιούδα να συνεργασθεί μαζί τους. Αυτός μόνος πήγε στους Αρχιερείς. Δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι ένας από τους μαθητές του Χριστού θα γινόταν προδότης και συνεργάτης τους. Εκείνοι οι οποίοι δεν ακολουθούν ειλικρινά τον Χριστό, μπορούν να αποβούν χειρότεροι από ό, τι και οι πλέον διεφθαρμένοι των ανθρώπων μπορούν να φανταστούν. (Π.Ν.Τρεμπέλα, Υπόμνημα εις το κατά Μάρκον)
Όσο περισσότερο απέχει ο άνθρωπος από την κατάσταση της πνευματικής τελειότητας, τόσο περισσότερο θεωρεί τον εαυτό του ενάρετο και άγιο. Αυτό δεν μας διδάσκει το παράδειγμα του υψηλόφρονος Φαρισαίου; (Ο Σωτήρ) 
Ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν βιάζεται, καὶ βιασταὶ ἁρπάζουσιν αὐτήν (Ματθ. ια’ 12): εκείνοι που μεταχειρίζονται σπουδή και βία πάνω στον εαυτό τους αρπάζουν τη βασιλεία του Θεού γρήγορα, πριν τους φύγει και την κρατούν σφιχτά. Συνεχής λοιπόν και αδιάκοπος βία στον καθημερινό πνευματικό μας αγώνα. 
Εάν θέλεις να αποκτήσεις την αληθινή δόξα να αποκρούεις τη δόξα των ανθρώπων. Ένδοξος είναι όχι όποιος σφοδρά αγαπά τη μάταιη δόξα των ανθρώπων, αλλά αυτός που την περιφρονεί. Διότι σκιά δόξας είναι αυτή η δόξα. Ούτε κι εσύ λοιπόν να κυνηγάς τις σκιές. Διότι σκιά δόξας είναι των ανθρώπων η δόξα, δεν είναι δόξα (Ιωάννης Χρυσόστομος)
Παρακαλοῦμεν δέ ὑμᾶς, ἀδελφοί, περισσεύειν μᾶλλον καί φιλοτιμεῖσθαι ἡσυχάζειν καί πράσσειν τἀ ἴδια καί ἐργάζεσθαι ταῖς ἰδίαις χερσίν ὑμῶν: σας παρακαλούμε αδελφοί, να ασκείτε την αρετή αυτή με περισσότερο ζήλο και να προσπαθείτε με φιλοτιμία να ζείτε ήσυχα. Ο καθένας σας να ασχολείται μόνο με τις δικές σας υποθέσεις και να εργάζεστε με τα δικά σας χέρια (Α' Θεσσαλονικείς, δ, 10-11). 
Η μέριμνα και φύλαξη της Δημιουργίας (μέρος της οποίας είναι το φυσικό περιβάλλον) αποτελεί ευθύνη όλων σε ατομικό και συνολικό επίπεδο. Βεβαίως οι πολιτικές ηγεσίες κάθε χώρας έχουν ιδιαίτερη ευθύνη, για να αξιολογήσουν τις καταστάσεις, να προτείνουν δράσεις, μέτρα και ρυθμίσεις, να πείσουν τις κοινωνίες για την ορθότητα αυτών και να τις εφαρμόσουν. Είναι όμως σημαντική και η ευθύνη κάθε ατόμου τόσο στην προσωπική του ζωή και στις οικογενειακές δραστηριότητες, όσο και στο ρόλο του ως ενεργού πολίτη. (Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος)
Ο υποκριτής είναι δυνατόν να περνά τη ζωή του στον κόσμο, χωρίς κανείς όχι μόνο να τον ανακαλύπτει, αλλά ούτε καν να τον υποπτεύεται, όπως το πλαστό και κίβδηλο νόμισμα κυκλοφορεί υποκρυπτόμενο, χωρίς να κινεί κανενός την υπόνοια. Στο τέλος ο υποκριτής θα αποκαλυφθεί και η καταισχύνη του θα μοιάζει με εκείνη του Ιούδα (Π. Ν. Τρεμπέλα, Υπόμνημα εις το κατά Μάρκον) 
Αμίλητος, ακίνητος, θλιμμένος, προδομένος, καρτερικός... Γύρω Σου αχάριστος βογγά και βλαστημά οργισμένος κόσμος κακός. Μα Εσύ που δεν απόστασες στιγμή νύκτα και μέρα να ευεργετείς, με αγάπη υψώνεις τη φωνή και δέεσαι στον πατέρα: άφες αυτοίς. (Γ. Βερίτης)
Για τις ανάγκες της ανθρωπότητας ο Χριστός ίδρυσε την "Τράπεζα αίματος Γολγοθάς (Χρήστος Μπιντάς, Νάουσα)"  
Αυτοί να προσέλθουν στη θεία κοινωνία. Όχι όλοι, αλλά όσοι είναι άγιοι. Ποιος όμως μπορεί να το πει για τον εαυτό του; Αγίους δεν λέγει τους τελείους στην αρετή, αλλά εκείνους που βαδίζουν προς την τελειότητα και τον αγιασμό· ''αδελφοί άγιοι, κλήσεως επουρανίου μέτοχοι (Εβρ. γ, 1)". 
Εκείνος που θα πιει από το νερό το οποίο θα του δώσω εγώ, δεν θα διψάσει ποτέ στον αιώνα.... Κύριε, δώσε μου το νερό αυτό, για να μη διψώ...(Ιωάννη, δ, 14-15)
Να διδάσκεις χωρίς να το δείχνεις, να πείθεις χωρίς να πιέζεις, να οδηγείς χωρίς να σπρώχνεις (Θεολογική παρουσία). 
 ...Διά τούτο, αδελφοί μου, να χαίρεσθε, όσοι βγάνετε το ψωμί σας με τον κόπον σας, διότι εκείνο το ψωμί είναι ευλογημένο. Και αν θέλης, δώσε ολίγον, από εκείνο το ψωμί, του πτωχού. Με εκείνο αγοράζεις τον παράδεισον. Ομοίως πάλιν να κλαίετε και να θρηνήτε με μαύρα δάκρυα, όσοι ζήτε με αρπαγάς και αδικίας". (Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός)
Προσπαθήστε να μπείτε στο δρόμο της αρετής από τη στενή πύλη απαρνούμενοι από την αμαρτωλή ζωή σας. Χρειάζεται όμως γι' αυτό επίμονη προσπάθεια. Γιατί είναι πλατιά η θύρα και ευρύχωρος ο δρόμος που αποπλανά στην αιώνια απώλεια της κολάσεως και πολλοί είναι εκείνοι που εισέρχονται σ' αυτήν. Ο δρόμος της αμαρτίας είναι ευρύχωρος (Σκέψεις ιεράρχη από το Κατά Ματθαίον, ζ, 13).
Πᾶσαν τήν μέριμναν ὑμῶν ἐπιρρίψαντες ἐπ' αὐτόν, ὅτι αὐτῷ μέλει περί ὑμῶν (Α' Πέτρου, ε, 7): Πόση εσωτερική ειρήνη και γαλήνη ψυχής έχουμε, όταν σκεπτόμαστε και πιστεύουμε ότι ο Θεός κανονίζει μέχρι και των μικρότερων λεπτομερειών όλα τα ζητήματα, τα οποία μας απασχολούν! Ας μένουμε λοιπόν επαναπαυμένοι οπωσδήποτε κι αν εκδηλώνεται ως προς εμάς το θέλημα του Αγίου Θεού (Ο Σωτήρ). 
Αἰσχύνου μέν ἐπί τοῖς ἁμαρτήμασι, μή ἀπογίγνωσκε δέ: να αισθάνεσαι ντροπή για τις αμαρτίες  σου, αλλά να μην απελπίζεσαι (Ιερός Χρυσόστομος).
Δόξα σοι Δέσποτα, Θεέ παντοκράτορ και πανάγαθε, φιλάνθρωπε και πανοικτίρμον, Κύριε, ελέησόν με τον αμαρτωλόν. Χάρισέ μου, Κύριε, "νοῦν ἔνθεον, σώφρονα λογισμόν καί ἐνάρετον πολιτείαν", ώστε "διά παντός τό θέλημά Σου νά νοῶ, τό θέλημά Σου νά φρονῶ, τό θέλημά Σου νά μελετῶ"(Προσευχή).
Λάμψε στις καρδιές μας φιλάνθρωπε Δέσποτα, το άφθαρτο και γνήσιο φως της Θεογνωσίας σου και άνοιξε τα μάτια της διανοίας μας, για να κατανοούμε τα Ευαγγελικά σου κηρύγματα (Λειτουργία Αγίου Χρυσοστόμου, ευχή προ του Ευαγγελίου)

Καλημέρα σας! Καλή και ευλογημένη εβδομάδα! 

 

Δευτέρα 21 Ιουλίου 2014

Η εργασία για την απόκτηση της ταπεινώσεως




- Με ποιόν τρόπο , Γέροντα, καλλιεργείται η ταπείνωση;
- Η ταπείνωση καλλιεργείται με το φιλότιμο, καλλιεργείται και με την κοπριά των πτώσεων. Ανάλογα. Ένας φιλότιμος άνθρωπος ό,τι καλό έχει το αποδίδει στον Θεό. Βλέπει τις πολλές ευεργεσίες του Θεού, καταλαβαίνει ότι δεν έχει ανταποκριθή, ταπεινώνεται και δοξολογεί διαρκώς τον Θεό. Και όσο ταπεινώνεται και δοξολογεί τον θεό, τόσο τον λούζει η θεία Χάρις. Αυτή είναι η ακούσια ταπείνωση.

Φυσικά η εκούσια ταπείνωση έχει πολύ μεγαλύτερη αξία από την ακούσια. Μοιάζει με χωράφι που έχει καλό χώμα και καρπίζουν τα δένδρα, δίχως λίπασμα ή κοπριά και οι καρποί τους είναι νόστιμοι. Η ακούσια ταπείνωση μοιάζει με χωράφι που έχει αδύνατο έδαφος και, για να δώση καρπούς ,πρέπει να ρίξης και λίπασμα και κοπριά, και πάλι οι καρποί του δεν θα είναι τόσο νόστιμοι.

- Γέροντα, μου στοιχίζει , όταν εξαιτίας μιας άσχημης συμπεριφοράς μου πέφτω στα μάτια των άλλων και ταπεινώνομαι ακούσια.
- Με την ακούσια ταπείνωση εξοφλάς και λίγο από το χρέος των αμαρτιών σου. Πρέπει όμως να αρχίσης να ταπεινώνεσαι εκούσια.
- Γέροντα, έχω φθάσει σε πολύ δύσκολη κατάσταση. Έχω σαρκικούς λογισμούς και πέφτω στην λύπη. Φοβάμαι μήπως δεν βγω ποτέ από αυτήν την κατάσταση.
- Έχε θάρρος , καλό μου παιδί, και ο Χριστός θα νικήση τελικά. Να ψάλλης : «Εκ νεότητός μου ο εχθρός με πειράζει, ταις ηδοναίς φλέγει με∙ εγώ δε πεποιθώς εν σοι, Κύριε, τροπούμαι τούτον». 

Στην ουσία δεν φταίει πολύ η καημένη η σάρκα, αλλά η υπερηφάνεια. Είναι αλήθεια ότι έχεις πολλές ικανότητες, τις οποίες φυσικά ο Θεός σου τις έδωσε, αλλά, επειδή αμελείς λιγάκι και δεν τις προσέχεις, ο εχθρός βρίσκει ευκαιρία, τις εκμεταλλεύεται και σε ρίχνει στην υπερηφάνεια. Κι ενώ θα έπρεπε να λούζης το πρόσωπό σου με δάκρυα αγαλλιάσεως και ευγνωμοσύνης προς τον Θεό, το λούζεις με πικρά δάκρυα πόνου και στενοχώριας.
Έτσι βγαίνει το εξής συμπέρασμα: Εάν δεν ταπεινωθούμε εκουσίως, θα ταπεινωθούμε ακουσίως, διότι μας αγαπά ο Καλός Θεός. Θάρρος, λοιπόν, παιδί μου, και θα νικήση ο Χριστός. «Εάν γαρ πάλιν ισχύσητε, και πάλιν ηττηθήσεσθε, ότι μεθ’ ημών ο Θεός». 
Μπόρα είναι και θα περάση και πολλά καλά θα φέρη. Θα γνωρίσης καλά τον εαυτό σου, θα ταπεινωθής υποχρεωτικά, και κατά τους πνευματικούς νόμους υποχρεούται να έρθη σ’ εσένα η και η Χάρις του Θεού, που προηγουμένως εμποδιζόταν από την υπερηφάνεια.
Δεν γνωρίσαμε τον εαυτό μας. Αν τον γνωρίσουμε, η ψυχή μας θα χαίρεται και θα ζητά ταπεινά το έλεος του Θεού. 

Η γνώση του εαυτού μας γεννά την ταπείνωση. Γιατί, όσο περισσότερο γνωρίζη ο άνθρωπος τον εαυτό του, τόσο περισσότερο ανοίγουν τα μάτια της ψυχής του και βλέπει καθαρώτερα την μεγάλη του αδυναμία. Γνωρίζει την αθλιότητά του και την αχαριστία του, καθώς και την μεγάλη αρχοντιά και την ευσπλαχνία του Θεού, οπότε συντρίβεται εσωτερικά, ταπεινώνεται πολύ και αγαπάει τον Θεό πολύ.Όταν ζητάμε από τον Θεό ταπείνωση, να δεχώμαστε και τις ταπεινώσεις.   
- Τι θα βοηθούσε, Γέροντα, πρακτικά να αποκτήσω ταπείνωση;  
- Πώς αποκτά ταπείνωση κανείς; Όταν του λένε μια κουβέντα, να λέη δύο; Να μη σηκώνη μύγα στο σπαθί του; Ευλογημένη, όταν σου δίνεται ευκαιρία για ταπείνωση, να δέχεσαι την ταπείνωση. Έτσι αποκτιέται η ταπείνωση.

Το φάρμακο το δικό σου είναι να κινήσαι απλά, ταπεινά, να δέχεσαι όπως η γη και την βροχή και το χαλάζι και τα σκουπίδια και τα φτυσίματα, εάν θέλης να ελευθερωθής από τα πάθη σου. Οι εξωτερικές ταπεινώσεις βοηθούν τον άνθρωπο να ελευθερωθή πολύ γρήγορα από τον παλιό εαυτό του, όταν τις δέχεται.
- Εγώ, Γέροντα, έχω ανάγκη από πολλή ταπείνωση.
- Να πας να αγοράσης. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που πουλούν την ταπείνωση και μάλιστα δωρεάν , αρκεί να την θέλης…

- Ποιοι είναι αυτοί, Γέροντα;
- Είναι οι άνθρωποι που, όταν δεν έχουν καλή πνευματική κατάσταση, φέρονται αδιάκριτα και με την συμπεριφορά τους μας ταπεινώνουν.
Η ταπείνωση δεν αγοράζεται από τον μπακάλη όπως τα ψώνια. Όταν λέμε: « δώσ’ μου, Θεέ μου, ταπείνωση», ο Θεός δεν θα πάρη την σέσουλα και θ’ αρχίση: «πάρε ένα κιλό ταπείνωση εσύ», «μισό κιλό ταπείνωση εσύ», «μισό κιλό εσύ», αλλά θα επιτρέψη να έρθη λ.χ. κάποιος άνθρωπος αδιάκριτος να μας φερθή σκληρά ή θα πάρη από άλλον την Χάρη Του και θα έρθη να μας βρίση.
Έτσι θα δοκιμασθούμε και θα εργασθούμε , εάν θέλουμε να αποκτήσουμε την ταπείνωση. Αλλά εμείς δεν σκεφτόμαστε ότι ο Θεός επιτρέπει να γίνη ο αδερφός μας κακός, για να βοηθηθούμε εμείς, και θυμώνουμε με τον αδελφό. Και, ενώ ζητάμε από τον Θεό ταπείνωση, δεν δεχόμαστε τις ευκαιρίες που μας στέλνει, για να ταπεινωθούμε, αλλά δυσανασχετούμε. Κανονικά θα έπρεπε να χρωστάμε ευγνωμοσύνη σ’ αυτόν που μας ταπεινώνει, γιατί αυτός είναι ο μεγαλύτερος ευεργέτης μας.
Όποιος ζητάει στην προσευχή του ταπείνωση από τον Θεό, αλλά δεν δέχεται τον άνθρωπο που του στέλνει ο Θεός, για να τον ταπεινώση, δεν ξέρει τι ζητάει. Όταν ήμουν στην μονή Στομίου, ήταν κάτω στην Κόνιτσα ένας παπάς που με αγαπούσε από λαϊκό ακόμη. 
Μια Κυριακή είχα κατεβή να λειτουργηθώ στην Κόνιτσα. Η εκκλησία ήταν γεμάτη κόσμο. Την στιγμή που έμπαινα, όπως συνήθιζα, στο Ιερό, είπα μέσα μου: «Θεέ μου, βάλε όλους αυτούς τους πιστούς στον Παράδεισο κι εμένα, αν θέλης, βάλε με σε μια ακρούλα». Όταν πλησίασε η ώρα της Θείας Κοινωνίας, ενώ αυτός ο παπάς πάντα με κοινωνούσε μέσα στο Ιερό, γύρισε προς το μέρος μου και φώναξε δυνατά: «Βγες από το Ιερό να κοινωνήσης απ’ έξω τελευταίος, γιατί είσαι ανάξιος».
Βγήκα έξω, χωρίς να πω τίποτε. Πήγα στο αναλόγιο και άρχισα να διαβάζω την ακολουθία της Θείας Μεταλήψεως. Ύστερα, καθώς πήγαινα τελευταίος να κοινωνήσω, είπα μέσα μου: «Ο παπάς φωτίσθηκε από τον Θεό και μου αποκάλυψε ποιος είμαι. Κύριε, Ιησού Χριστέ, ελέησέ με, το κτήνος». Μόλις κοινώνησα, αισθάνθηκα μέσα μου μεγάλη γλυκύτητα.
Όταν τελείωσε η θεία Λειτουργία, με πλησιάζει ο παπάς συντετριμμένος: «Συγχώρεσέ με! μου λέει. Πώς το έκανα αυτό! Εγώ μπροστά σου δεν έβαζα ούτε τα παιδιά μου ούτε την παπαδιά, ούτε τον εαυτό μου. Τι ήταν αυτό που έπαθα!». Έπεφτε κάτω, μου έβαζε μετάνοια. Μου ζητούσε συγνώμη, προσπαθούσε να μου φιλήση τα χέρια. 
«Παπά μου, του λέω, μη στενοχωριέσαι. Δεν φταις εσύ˙ εγώ φταίω. Σε χρησιμοποίησε ο Θεός εκείνη την στιγμή, για να δοκιμάση εμένα». Ο παπάς δεν μπορούσε να καταλάβη τι του έλεγα και τελικά, νομίζω, δεν τον έπεισα. Όλα αυτά έγιναν εξαιτίας της προσευχής που είχα κάνει.

Κι εσείς, όταν βλέπετε μία αδελφή να παραφέρεται και να σας μιλάη άσχημα, να ξέρετε ότι τις περισσότερες φορές η αιτία είναι η προσευχή που κάνετε. Επειδή δηλαδή ζητάτε από τον Θεό να σας δώση ταπείνωση, αγάπη, κ.λπ., παίρνει ο Θεός για λίγο την Χάρη Του από την αδερφή και σας ταπεινώνει και σας στενοχωρεί. 
Έτσι σας δίνεται η ευκαιρία να δώσετε εξετάσεις στην ταπείνωση, στην αγάπη. Αν ταπεινωθήτε, θα ωφεληθήτε. Όσο για την αδερφή, θα λάβη διπλή την Χάρη του Θεού˙ και γιατί της πήρε ο Θεός την Χάρη, για να δοκιμάση εσάς, και γιατί ταπεινώθηκε με το σφάλμα της και ζήτησε συγχώρεση από τον Θεό. Οπότε και εσείς εργάζεσθε στην ταπείνωση και εκείνη γίνεται καλύτερη.
(Γέροντος Παΐσίου Αγιορείτου, Λόγοι Ε΄, Πάθη και αρετές, Ιερόν ησυχαστήριον Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος, Σουρωτή Θεσσαλονίκης, 2007) 

Καλημέρα σας! Καλή και ευλογημένη εβδομάδα! 

 

Δευτέρα 14 Ιουλίου 2014

Η μεγάλη αξία της ταπεινοφροσύνης




Θέλω να ανοίξω το στόμα μου, αδελφοί, και να ομιλήσω περί του υψηλού θέματος της ταπεινοφροσύνης, αλλά κατέχομαι από φόβο, σαν άνθρωπος που γνωρίζει ότι πρόκειται να ομιλήση περί Θεού με την μέθοδο των λογισμών του. Διότι η ταπεινοφροσύνη είναι στολή της θεότητος. Πράγματι ο ενανθρωπήσας Λόγος αυτήν ενεδύθηκε και δι᾽αυτής ενώθηκε μ᾽ εμάς στο σώμα μας.
Όποιος την εφόρεσε αφομοιώθηκε αληθινά με εκείνον που κατέβηκε απ´το ύψος του και εκάλυψε την αρετή της μεγαλωσύνης του και εσκέπασε την δόξα του με την ταπεινοφροσύνη, για να μην καταφλεχθή η κτίσις με τη θέα του.  
Διότι η κτίσις δεν θα μπορούσε να τον θεωρήση, αν δεν ελάμβανε μέρος απ᾽αυτήν, ώστε έτσι να κοινωνήση με αυτήν, ούτε θα μπορούσε ν᾽ ακούση τα λόγια από το στόμα του πρόσωπο προς πρόσωπο.
Άλλωστε ούτε οι υιοί του Ισραήλ δεν εμπόρεσαν ν᾽ ακούσουν τη φωνή του, όταν τους ωμίλησε από την νεφέλη, έως ότου είπαν προς τον Μωυσή, «ας ομιλήση ο Θεός μαζί σου, και μετάφερε σ' εμάς τους λόγους του. Ας μη ομιλήση μ' εμάς ο Θεός, για να μην αποθάνωμε» (Εξ. 20,19).
Πώς θα μπορούσε λοιπόν η κτίσις να δεχθή φανερά την θέα του; Ήταν τόσο φοβερό το όραμα του Θεού, ώστε ο προφήτης να ειπή, «είμαι φοβισμένος και τρομαγμένος» (Πραξ. 7,31. Έξ. 3,3-6). Πράγματι επάνω στο όρος εμφανίσθηκε η ίδια η αρετή της δόξας του. 
Και το όρος ήταν καπνισμένο και έντρομο από τον φόβο της αποκαλύψεως που επρόκειτο να γίνη σ' αυτό, ώστε και τα θηρία που επλησίαζαν στα κατώτερα μέρη του να πεθαίνουν. Και ετοιμάσθηκαν και παρασκευάσθηκαν οι υιοί του Ισραήλ, διατηρούμενοι αγνοί επί τρεις ημέρες, σύμφωνα με την εντολή του Μωυσέως, ώστε να γίνουν άξιοι να ακούσουν την φωνή του Θεού και να δεχθούν την θέα της αποκαλύψεώς του. Και όταν έφθασε ο καιρός, δεν εμπόρεσαν να δεχθούν την θέα του φωτός του και την σφοδρότητα του ήχου των βροντών του (Έξ. 19,15-16.   20,18-21).
Αλλά τώρα που εσκόρπισε την χάρι του στον κόσμο με την παρουσία του, δεν κατήλθε με σεισμό ούτε με πυρ ούτε με φωνή φοβερή και δυνατή, αλλά σαν βροχή επάνω στο ποκάρι (Ψαλμ. 71,6) και σαν σταγόνα που στάζει απαλά επάνω στη γη, και παρουσιάσθηκε να μας ομιλή με άλλον τρόπο. 
Τούτο συνέβηκε, αφού εσκέπασε την μεγαλωσύνη του με το σκέπασμα της σαρκός σαν θησαυρό και μέσα μας ωμιλούσε μ' εμάς δι' εκείνου το οποίο του κατασκεύασε το Πνεύμα του από τον κόλπο της Παρθένου και Θεοτόκου Μαρίας, ώστε βλέποντας αυτόν που ήταν από το γένος μας να επικοινωνή μαζί μας, να μην ανησυχήσωμε από την θέα του. 
Γι' αυτό οποιοσδήποτε εφόρεσε την στολή, με την οποία εμφανίσθηκε σ' εκείνο το σώμα που ενδύθηκε ο Κτίστης, ενδύθηκε τον ίδιο τον Χριστό (Ρωμ. 13,14). Διότι επιθύμησε να ενδυθή στον εσωτερικό του άνθρωπο το ομοίωμα, με το οποίο εθεάθηκε εκείνος από τα κτίσματά του και τα συναναστράφηκε και με αυτό γίνεται ορατός από τους συνδούλους του. Και αντί του ενδύματος της εξωτερικής τιμής και δόξας, εστολίσθηκε με αυτό.
Γι' αυτό η λογική και σιωπηλή κτίσις κάθε άνθρωπο, που βλέπει ενδυμένον με αυτό το ομοίωμα, τον προσκυνεί σαν τον Δεσπότη, προς τιμή του Δεσπότη της, τον οποίον είδε ενδυμένον με αυτήν και συναναστρεφόμενον με αυτήν. Πράγματι, ποιά κτίσις δεν σέβεται την θέα ταπεινόφρονος. 
Εκείνη η γεμάτη αγιότητα θεωρία ήταν καταφρονεμένη, μέχρι που αποκαλύφθηκε σε όλους η δόξα της ταπεινοφροσύνης. Τώρα όμως ανέτειλε στους οφθαλμούς του κόσμου η μεγαλωσύνη της, και ο καθένας τιμά αυτό το ομοίωμα βλεπόμενο σε κάθε τόπο, και με αυτόν τον μεσίτη αξιώθηκε η κτίσις να δεχθή την θέα του κτίστη της και Δημιουργού (Ιω. 6,46). Γι' αυτό εκείνος που την απέκτησε δεν καταφρονείται ούτε από τους εχθρούς της αλήθειας, ακόμη και αν είναι υποδεέστερος όλης της κτίσεως, αλλ' αντιθέτως αυτός που την απέκτησε τιμάται με αυτήν σαν να φορή το στέμμα και πορφύρα.
Ποτέ δεν μισεί ο άνθρωπος τον ταπεινόφρονα ούτε τον προσβάλλει με λόγο ούτε τον καταφρονεί. Αντιθέτως, αφού τον αγαπά ο Δεσπότης του, αγαπάται από όλους . Αγαπά τους πάντας και οι πάντες τον αγαπούν. Όλοι τον επιθυμούν, και όπου και αν πλησιάση τον βλέπουν σαν Άγγελο φωτός (Β' Κορ. 11,14) και του απονέμουν την τιμητική θέσι. 
Αν ομιλή ο σοφός και ο διδάσκαλος, θα κατασιγήσουν όλοι. διότι δίδουν τον λόγο στον ταπεινόφρονα. Οι οφθαλμοί όλων προσέχουν στο στόμα του, σαν λόγους του Θεού. 
Η βραχυλογία του είναι ευχάριστη σαν του λόγους των σοφιστών που αναπτύσσουν τις σκέψεις των. Οι λόγοι του είναι γλυκείς στην ακοή των σοφών περισσότερο από ό,τι είναι στον φάρυγγα η κηρήθρα και το μέλι. (Ψαλμ. 118,103 & Ψαλμ. 18,10 & Παρμ. 16,24). Και σε όλους θεωρείται σαν θεός, έστω και αν είναι απαίδευτος στον λόγο, εξουθενωμένος και ευτελής στην εμφάνισί του.
Όποιος ομιλεί περιφρονητικώς κατά του ταπεινόφρονος και δεν τον υπολογίζει ως ζωντανό, είναι σαν να άνοιξε το στόμα του κατά του Θεού. Όσο και αν καταφρονηθή από ολόκληρη την κτίσι, η τιμή του παραμένει. 
Ο ταπεινόφρων προσεγγίζει στα σαρκοβόρα θηρία, και όταν αυτά τον αντικρύσουν ημερώνεται η αγριότης των, τον πλησιάζουν σαν αυθέντη του, κινούν τα κεφάλια τους, γλείφουν τα χέρια και τα πόδια του. Διότι οσφραίνονται απ' αυτόν εκείνη την οσμή που απέπνεε ο Αδάμ πριν από την παράβασι, όταν συνάχθηκαν γύρω του και τους έβαλε τα ονόματε στον παράδεισο (Γεν. 2,29). 
Την οσμή που μας αφαιρέθηκε, έπειτα την ανανέωσε και μας την έδωσε πάλι κατά την παρουσία του, οπότε έκαμε γλυκειά την ευωδία του γένους των ανθρώπων. Προσεγγίζει πάλι τα θανατηφόρα ερπετά, κι ευθύς, μόλις πλησιάση το χέρι του και εγγίση το σώμα τους, διακόπτεται η οξύτης και η σκληρότης του θανατηφόρου δηλητηρίου τους. Τα πιάνει στο χέρι του σαν την ακρίδα.
Προσεγγίζει τους ανθρώπους, και τον προσέχουν σαν τον Κύριο. 
Και γιατί λέγω τους ανθρώπους; Ακόμη και οι δαίμονες με όλη την σφοδρότητα και πίκρα τους και με όλη την υπεροψία του φρονήματός των, όταν φθάσουν κοντά σ' αυτόν, γίνονται σαν χώμα.
Μαραίνεται όλη η κακία τους και καταστρέφονται όλες οι μηχανές των και σταματούν οι πανουργίες των.
Τώρα λοιπόν, αφού εδείξαμε το μέγεθος της τιμής της ταπεινοφροσύνης εκ μέρους του Θεού και την δύναμι που είναι κρυμμένη σ' αυτήν, ας δείξωμεν πλέον τί είναι αυτή η ταπείνωσις και πότε αξιώνεται να την δεχθή ο άνθρωπος τελείως, όπως είναι. Θα διακρίνωμε δε ανάμεσα στους ταπεινόφρονες το πρόσωπο εκείνο που αξιώθηκε την αληθινή ταπεινοφροσύνη.
Ταπείνωσις είναι κάποια μυστική δύναμις, την οποία μετά το πέρας όλης της ενάρετης ζωής υποδέχονται οι τέλειοι άγιοι. Δεν δίδεται αυτή η δύναμις παρά μόνο στους τελείους κατά την αρετή, δια της δυνάμεως της χάριτος, κατά την αναλογία που η φύσις είναι γι' αυτό ικανή. Διότι η αρετή περικλείει μέσα της τα πάντα. 
Γι' αυτό δεν μπορεί κανείς να θεωρήση τον πρώτο τυχόντα ως ταπεινόφρονα, αλλά μόνο εκείνους που αξιώθηκαν αυτή την τάξι που είπαμε. Δεν έφθασε στον βαθμό της ταπεινοφροσύνης ο καθένας που είναι ήσυχος ή συνετός ή πράος, αλλά πραγματικά ταπεινόφρων είναι όποιος έχει στα κρυφά κάτι άξιο υπερηφανείας και δεν υπερηφανεύεται, αλλά το έχει σαν χώμα με τον λογισμό του. Αλλά δεν καλούμε ταπεινόφρονα ούτε εκείνον που ταπεινώνει τον εαυτό του λόγω της μνήμης των παραπτωμάτων και πλημμελημάτων και τα μνημονεύει, για να συντριβή η καρδιά του και καταπέση η διάνοιά του από την μνήμη της υπερηφανείας. 
Αν και αυτή η στάσις του είναι αξιέπαινη, δεν καλούμε ούτε αυτόν ταπεινόφρονα, διότι διατηρεί ακόμη τον λογισμό της υπερηφανείας και δεν απέκτησε την ταπείνωσι, αλλά την σύρει πλησίον του με επινοήσεις. Αν και αυτό, όπως είπα, είναι επαινετό, όμως η ταπείνωσι δεν είναι ιδική του. Την θέλει αλλά αυτή δεν είναι ιδική του.
Ταπεινόφρων τέλειος είναι εκείνος που δεν χρειάζεται να μηχανεύεται αφορμές για να ταπεινώση το φρόνημά του, αλλ' εκείνος που καθ' όλα την απέκτησε τελείως και φυσικώς χωρίς προσπάθεια. Όπως όποιος εδέχθηκε ένα μεγάλο χάρισμα που υπερέχει όλη την κτίσι και την φύσι, ο ίδιος όμως θεωρεί τον εαυτό του αμαρτωλό και ευτελή και ευκαταφρόνητο με τα δικά του μάτια, και όπως όποιος εισήλθε στα μυτήρια όλων των πνευματικών φύσεων και είναι τέλειος στην σοφία όλης της κτίσεως με κάθε ακρίβεια, ο ίδιος όμως θεωρεί τον εαυτό του αδαή, έτσι και αυτός εδώ, είναι ταπεινόφρων μέσα στην καρδιά του χωρίς μηχανεύματα και χωρίς βία.  
Άραγε είναι δυνατό να γίνη άνθρωπος τέτοιος και ν' αλλάξει έτσι τον εαυτό του κατά τη φύσι, ή όχι; Μη αμφιβάλλεις καθόλου ότι η δύναμις των μυστηρίων που εδέχθηκε τελειοποιείται μέσα του, προχωρώντας σε κάθε είδος ενάρετου έργου. Αυτή είναι η δύναμις που εδέχθηκαν οι μακάριοι Απόστολοι με την μορφή του πυρός. Για χάρι της τους παράγγειλε ο Σωτήρ να μη απομακρυνθούν από την Ιερουσαλήμ, έως ότου δεχθούν την δύναμι από υψηλά. 
Αυτή η Ιερουσαλήμ είναι η αρετή, δύναμις είναι η ταπείνωσις, και από υψηλά δύναμις είναι ο Παράκλητος, που σημαίνει το Πνεύμα της παρακλήσεως. Και τούτο είναι εκείνο που ελέχθηκε περί αυτού στην θεία Γραφή, ότι τα μυστήρια αποκαλύπτονται στους ταπεινόφρονες.  
Τούτο το Πνεύμα των αποκαλύψεων που δείχνει τα μυστήρια αξιώνονται οι ταπεινόφρονες να δεχθούν μέσα τους. Και γι' αυτό ελέχθηκε από μερικούς αγίους ότι η ταπείνωσις τελειώνει την ψυχή με τις θείες θεωρίες. Επομένως, ας μη τολμήση άνθρωπος να σκεφθή με την ψυχή του ότι έφθασε ο ίδιος το μέτρο της ταπεινοφροσύνης, και μάλιστα απλώς με ένα λογισμό κατανύξεως που του ήλθε κάποια στιγμή ή με ολίγα δάκρυα που εξήλθαν από τα μάτια του ή με ένα αγαθό που το κατέχει φυσικά ή που το απέκτησε βιαίως. 
Διότι σ' αυτήν την περίπτωση όλων των μυστηρίων και το φρούριο όλων των αρετών, δηλαδή με τόσο μικρά έργα θα είχε αποκτήσει ένα τόσο μεγάλο χάρισμα. Αλλά αν νικήση όλα τα ενάντια πνεύματα, χωρίς να του ξεφύγει ούτε ένα από τα έργα όλων των αρετών που να μη το έπραξε και να μη το απέκτησε, αν νικήση και υποτάξη όλα τα οχυρώματα των εναντίων, και έπειτα αισθανθή μέσα του πνευματικά ότι εδέχθηκε αυτό το χάρισμα, όταν δηλαδή το Πνεύμα μαρτυρή στο πνεύμα του, κατά τον λόγο του Αποστόλου, τούτο είναι η τελειότης της ταπεινοφροσύνης.
Μακάριος είναι όποιος την απέκτησε, διότι κάθε ώρα ασπάζεται και περιπτύσσεται τον κόλπο του Ιησού. Αν όμως ερωτήση κάποιος άνθρωπος. Τί να κάνω; πώς θα την αποκτήσω; με ποιόν τρόπο θα γίνω άξιος να την δεχθώ; Νά, εγώ βιάζω τον εαυτό μου και όταν νομίσω ότι την απέκτησα, παρατηρώ ότι, ιδού μέσα στην διάνοιά μου περιστρέφονται έννοιες αντίθετες αυτής. Και τότε περιπίπτω σε απόγνωσι. Σ' αυτόν που κάνει την ερώτησι αυτή θα δοθεί η εξής απόκρισις.
«Αρκετό είναι στον μαθητή να γίνει σαν τον διδάσκαλό του, και στον δούλο να γίνει σαν τον κύριό του». Βλέπε αυτόν που έδωσε την εντολή και δωρίζει το χάρισμα, με ποιον τρόπο το απέκτησε, γίνε όμοιος με αυτόν και θα την ευρής. Αυτός πράγματι είπε, «έρχεται ο άρχων του κόσμου τούτου, και δεν ευρίσκει τίποτε σε μένα». Βλέπετε, πως είναι δυνατό με την τελειότητα όλων των αρετών ν' αποκτήσετε την ταπεινοφροσύνη; 
Ας γίνωμε ζηλωτές αυτού που έδωσε την εντολή. «Οι αλεπούδες», λέγει «έχουν φωλιές, και τα πτηνά του ουρανού κατασκηνώσεις, ενώ ο Υιός του ανθρώπου δεν έχει που να κλίνη το κεφάλι του», αυτός που δοξάζεται από όλους τους τελειωθέντας και αγιασθέντας και ολοκληρωθέντας σε όλες τις γενεές, μαζί με τον Πατέρα που τον απέστειλε και το άγιο Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Γένοιτο.

Λόγος Κ, 1-18, σελ. 311-325
Φιλοκαλία των Νηπτικών και Ασκητικών
Ισαάκ του Σύρου, Λόγοι Ασκητικοί (Α΄-ΚΣΤ΄)
Πατερικαί Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς», απόδοση στα νέα ελληνικά Παναγιώτης Χρήστου

Καλημέρα σας! Καλή και ευλογημένη εβδομάδα! 

 
Related Posts with Thumbnails