Η σημασία της Κυριακής προσευχής (μέρος 5ο)

Και τώρα από τον ουρανό στρεφόμαστε προς τη γη, προς τις υλικές ανάγκες μας με το επόμενο αίτημα:
"Τόν ἄρτον ἡμῶν τόν ἐπιούσιον δός ἡμῖν σήμερον"
Και αυτό το αίτημα δεν υστερεί σε βάθος νοημάτων: Δώσε μας σήμερα τον καθημερινό μας άρτο, που είναι αναγκαίος για τη συντήρηση της υπάρξεώς μας. Ζητάμε λοιπόν από τον Θεό να μας δίνει τον άρτο τον επιούσιο. Ποιος είναι ο άρτος αυτός; Θα το δούμε στη συνέχεια. 

Είμαστε υλικοί άνθρωποι, έχουμε υλικό σώμα και αυτό έχει τις απαιτήσεις του, τις ανάγκες του, για να διατηρηθεί. Οι σωματικές απαιτήσεις δεν παραβλέπονται στην προσευχή αυτή, αλλά έχουν τη θέση τους. ιδιαίτερη σημασία έχουν και οι λέξεις "ἡμῶν" και "ἡμῖν". Δεν λέμε δώσε μου τον άρτο μου, αλλά δώσε μας τον άρτο μας. Αυτό σημαίνει ότι ο Θεός δεν δίνει τον άρτο μόνο σε μας και μόνο για μας. Ζητάμε να μας δίνει τον άρτο. Σε όλους. Σε όσους δεν έχουν και πεινούν.

Μας τον δίνει, για να έχουμε κι εμείς και να μπορούμε να δίνουμε σ' αυτούς που δεν έχουν. Όπως μας δίνει απλόχερα ο Θεός, έτσι να δίνουμε κι εμείς με απλοχεριά κι όχι με τσιγκουνιά σ' αυτούς που στερούνται. Βάζει όμως ο Κύριος και κάποια όρια, τα οποία μας προφυλάσσουν από την πλεονεξία. Τα όρια αυτά δηλώνουν οι λέξεις "ἐπιούσιον" και "σήμερον". 

Επιούσιος είναι αυτός που αναφέρεται στην ουσία μας, ο απαραίτητος, για να συντηρηθούμε, να ζήσουμε. Το "σήμερον" σημαίνει τις άμεσες ανάγκες μας. Τα απαραίτητα ζητάμε, όχι τα περιττά. Για να ζήσουμε. Όχι για να πλουτίσουμε και να σπαταλήσουμε. Αν το άκουγαν αυτό οι πλούσιοι, δεν θα υπήρχε πείνα και δυστυχία. Να σκεφθεί κανείς ότι κάποιος πλούσιος, για να καθίσει στην πρώτη θέση μιας συναυλίας, πλήρωσε 13000 ευρώ, τη στιγμή που χιλιάδες άνθρωποι πεινούν! 

Ως άνθρωποι όμως αδύναμοι που είμαστε, μας βασανίζουν οι σκέψεις και οι αμφιβολίες. Παρακαλούμε να έχουμε σήμερα το ψωμί μας. Για τα παραπέρα τι θα γίνει; Αύριο και μεθαύριο τι θα κάνουμε; Μήπως πεινάσουμε; Μήπως στερηθούμε; Εδώ πρέπει να δείξουμε πλήρη εμπιστοσύνη στην αγαθή πρόνοια και την αγάπη του Θεού. "Ο Θεός που φροντίζει για τα σπουργίτια, δεν θα φροντίσει πολύ περισσότερο για μας τα λογικά πλάσματά Του, τα παιδιά Του (Ματθ. ι, 30-31)", μας λέει ο Ίδιος. Θα Τον παρακαλούμε λοιπόν με εμπιστοσύνη και αύριο και μεθαύριο και πάντοτε. 

Πόσο ευτυχείς θα ήμασταν, αδελφέ, αν μπορούσαμε να καταλάβουμε από ποιο φοβερό άγχος μας γλιτώνει το αίτημα αυτό,αν το βιώνουμε μέσα μας βαθιά! Από πόσες ψυχοφθόρες φροντίδες μας απαλλάσσει. Είναι το καλύτερο φάρμακο και μάλιστα χωρίς παρενέργειες, που θα μας λυτρώσει και από τη φοβερή αρρώστια του αιώνα μας, που ονομάζεται κατάθλιψη. Θα το πάρουμε; 

Οι θεοφόροι όμως Πατέρες δίνουν και κάποια άλλη εξήγηση στη φράση "ἐπιούσιος ἄρτος". Άρτος είναι ο Χριστός: "ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς (Ιω. στ, 48)". Γι' αυτό και η Κυριακή Προσευχή προτρέπει τους πιστούς να κοινωνούν τον "Ἄρτο τῆς ζωῆς", τον Κύριο Ιησού Χριστό στο Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας. Η αγία μας ορθόδοξη Εκκλησία κανόνισε να απαγγέλλεται το "Πάτερ ἡμῶν" στη θεία Λειτουργία, λίγο πριν κοινωνήσουν οι Χριστιανοί, για να εννοούν ότι ο Άρτος που κοινωνούν είναι ο Χριστός. Αυτό σημαίνει ότι ο Κύριος, στην Προσευχή που μας δίδαξε, δεν περιορίζει το αίτημα αυτό μόνο στις υλικές ανάγκες, αλλά περιλαμβάνει και τις πνευματικές, όπως είναι η θεία Κοινωνία. Δεν έχουμε δηλαδή μόνο σώμα. Έχουμε και ψυχή. 

Ο άγιος ο Κοσμάς ο Αιτωλός, τέλος, με βάση το "δός ἡμῖν" της Προσευχής, υποδεικνύει στους γονείς έναν θαυμάσιο εποπτικό τρόπο, για να μάθουν στα παιδιά τους να εξαρτώνται από τον Θεό: "Να κάμῃς μιαν εικόνα του Χριστού, της Παναγίας, του Προδρόμου, να έχῃς και τον άγιον των παιδιών σου. 
Και όταν το παιδί σου σηκώνεται από τον ύπνον και σας γυρεύῃ ψωμί, μην του δίδῃς, μόνο να πάρῃς το ψωμί, να το βάλῃς εμπρός εις την εικόνα του Χριστού και αν του είπῃς: Εγώ, παιδί μου, ψωμί δεν έχω· ο Χριστός έχει. Σήκω να κάμῃς τον σταυρόν σου, να παρακαλέσουμε τον άγιόν σου να παρακαλέσῃ τον Χριστόν να σου δώσῃ. Βλέποντας τότε ο διάβολος το παιδίον πως έχει την ελπίδα του εις τον Χριστόν και εις τον άγιόν του κατακαίεται και φεύγει. Και έτσι συνηθίζετε τα παιδιά σας, να τα παιδεύετε από μικρά, δια να συνηθίζουν εις τον καλόν δρόμον (Σεβασμ. Αυγουστ. Καντιώτη, Κοσμάς ο Αιτωλός, έκδοση 27η, σελ. 243)".

Το επόμενο αίτημα της Προσευχής μας καλεί να στραφούμε στον εαυτό μας και λέει: "Καί ἄφες ἡμῖν τά ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καί ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν". Αλήθεια, έχουμε σκεφθεί ποιοι είμαστε εμείς που τολμάμε να απευθυνθούμε προς τον άπειρο και απρόσιτο Θεό και να Τον αποκαλέσουμε Πατέρα μας; Αυτό, όπως έχουμε πει, είναι μεγάλη τόλμη. Τολμηρό όμως είναι και το ίδιο το αίτημα: "Καί ἄφες ἡμῖν τά ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καί ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν", που σημαίνει: 

Και συγχώρησέ μας τα χρέη των αναρίθμητων αμαρτιών μας, όπως κι εμείς συγχωράμε εκείνους που μας χρωστούν, επειδή μας αδίκησαν. Με το αίτημα αυτό ο Κύριος μας υπενθυμίζει την αμαρτωλότητα και αναξιότητά μας. Πόσο είμαστε αμαρτωλοί και παραβάτες του θείου θελήματος, το οποίο ζητάμε να επικρατήσει πάνω στη γη με την Προσευχή αυτήν που απευθύνουνε στον Θεό. 

Για άλλη μια φορά να θαυμάσουμε τη μακροθυμία και το έλεος του Θεού. Όλα μας τα συγχωρεί και τα παραβλέπει. Όσο κι αν Τον έχουμε προσβάλει με τη ζωή μας, όσο κι αν Τον έχουμε εκθέσει ως παιδιά Του ανυπάκουα. Αρκεί να μετανοήσουμε. Αρκεί να παραδεχθούμε τις αμαρτίες μας, να καταφύγουμε σ' Αυτόν και να ζητήσουμε το έλεός Του. 

Για μας τους αμαρτωλούς υπάρχει και το Μυστήριο της Εξομολογήσεως, που έχει η αγία του Χριστού Εκκλησία. Αυτό ξεπλένει όλες τις αμαρτίες μας. Αρκεί να καταφύγουμε σ' αυτό με μετάνοια και συντριβή και να πούμε στον Κύριο: Είμαστε ανάξιοι και αμαρτωλοί. Πατέρα μας, Σε παρακαλούμε, συγχώρησέ μας για όσα σου έχουμε φταίξει: "Ἄφες ἡμῖν τά ὀφειλήματα ἡμῶν". Κι εμείς Σου υποσχόμαστε ότι θα συγχωρήσουμε αυτούς που μας έφταιξαν. Όπως μας αγαπάς Εσύ και μας τα συγχωρείς όλα, έτσι κι εμείς θα συγχωρήσουμε αυτούς που μας αδίκησαν. Θα συγχωρήσουμε, για να συγχωρηθούμε. 

Μεγάλη τόλμη και πλατιά καρδιά χρειάζεται για να το εφαρμόσουμε αυτό, να συγχωρούμε δηλαδή αυτούς που μας αδικούν και μάλιστα "ἀπό καρδίας", με την καρδιά μας. Γι' αυτό και πολλές φορές σκοντάφτουμε, όταν λέμε τα λόγια αυτά και πέφτουμε και αποδεικνυόμαστε ασυνεπείς στις υποσχέσεις μας στον Θεό. Στον βίο του αγίου Ιωάννη του ελεήμονος αναφέρεται ένα περιστατικό πολύ διδακτικό.Ο άγιος Ιωάννης ο ελεήμων, πατριάρχης Αλεξανδρείας, ήταν άνθρωπος συγγνώμης και ανεξικακίας και αυτή την αρετή προσπαθούσε να μεταδώσει και στο ποίμνιό του.

(Αρχιμ. Γεωργίου Δ. Μπιζά, Έχουμε Πατέρα!, εκδόσεις Σωτήρ, Αθήνα, 2018)

συνεχίζεται....

        Καλημέρα σας! Καλή και ευλογημένη εβδομάδα!