Οικογένεια και εφηβεία (2ο μέρος)

Όταν τα παιδιά προχωρούν στην ηλικία και εισέρχονται στην εφηβεία τους, τα προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι γονείς είναι μεγαλύτερα και δυσκολότερα. Το πέρασμα από την παιδική ηλικία στη νεανική δεν είναι ανώδυνο ούτε για αυτούς που το ζουν ούτε για το περιβάλλον τους. 

Τα παιδιά που μπαίνουν στην εφηβεία υφίστανται ραγδαία ψυχοσωματική αλλαγή. Αναπτύσσεται απότομα το σώμα, παρουσιάζει έντονα τα χαρακτηριστικά του φύλου, πλουτίζεται ο ψυχικός κόσμος, οξύνεται η αντίληψη, ωριμάζει και βαθαίνει η κρίση, δυναμώνει το συναίσθημα, προβάλλεται το εγώ. Μια έκρηξη ζουν τα νέα παιδιά που περνούν αυτό το στάδιο της ζωής και ανακαλύπτουν έναν άλλο εαυτό. 

Πολλοί νέοι χάνουν τον έλεγχο σ’ αυτή την ηλικία. Οι τρόποι τους, οι συμπεριφορές τους, τα λόγια τους, συχνά είναι όλα έντονα, απρόβλεπτα, ακραία. Μπορεί κάποτε να αδρανούν επί ώρες, να ονειροπολούν και να ταξιδεύουν σε κόσμους φανταστικούς. Άλλοτε πάλι δρουν με έντονους τρόπους, ενθουσιάζονται χωρίς ιδιαίτερο λόγο και πάλι χωρίς ιδιαίτερο λόγο χάνουν τη διάθεσή τους και απογοητεύονται. 

Πολλές φορές γελούν χωρίς αιτία, κλαίνε χωρίς να ξέρουν γιατί, αισθάνονται πως όλα τους φταίνε. Αντιδρούν βίαια στους γονείς και τους καθηγητές τους, δεν δέχονται αυθεντία, όλους τους κρίνουν, είναι έτοιμοι να απορρίψουν τα πάντα. Λίγα είναι τα παιδιά που θα περάσουν αυτό το ορμητικό ποτάμι χωρίς δυσκολία, χωρίς απώλειες και έντονους εσωτερικούς κραδασμούς.

Είναι εντυπωσιακές οι παρομοιώσεις που χρησιμοποιεί ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, για να αποδώσει την αναστάτωση την οποία υφίστανται οι νέοι στην ηλικία αυτή. Παρομοιάζει τη νεότητα με φωτιά, με θάλασσα φουρτουνιασμένη που την ταράζουν οι άνεμοι και σηκώνει άγρια κύματα.

«Πυρά τις ἐστιν ἡ νεότης καί πέλαγος κυμάτων γέμον καί πολλάς ἔχον ἐπαναστάσεις». Και σε άλλη περίπτωση, αλλάζοντας την εικόνα, θα πει: «Καθάπερ τις ἵππος ἀδάμαστος, καθάπερ τι θηρίον ἀτίθασσον, τοιοῦτον ἐστι ἡ νεότης». Σαν ένα άλογο που δεν μπορεί κάνεις να το δαμάσει, σαν ένα θηρίο ατίθασο, αυτή είναι η νεότητα! 

Τα διαπιστώνουν όλα αυτά οι γονείς που μεγαλώνουν παιδιά και τα βλέπουν να εισέρχονται στα δύσκολα χρόνια της εφηβείας, και ασφαλώς συμφωνούν με τον θεοφώτιστο Πατέρα που διαπιστώνει: «Χαλεπόν ἡ νεότης, ὅτι εὐρίπιστον, εὐεξαπάτητον, εὐόλισθον». Δύσκολη και φοβερή κατάσταση η νεότητα, διότι εύκολα παρασύρεται, εύκολα απατάται, εύκολα γλιστράει στο κακό. 

Αν όλα αυτά ίσχυαν πάντοτε, τι θα έπρεπε να πούμε για τους νέους που μεγαλώνουν σήμερα, στο σύγχρονο ραγδαία μεταβαλλόμενο προς το χειρότερο κόσμο; Τι θα έλεγε σήμερα ο ιερός Χρυσόστομος αντικρίζοντας τη σύγχρονη δραματική κατάσταση; Ποιους λόγους θα χρησιμοποιούσε για να περιγράψει έναν κόσμο που βρίσκεται σε βαθιά σύγχυση και είναι όσο ποτέ άλλοτε αναστατωμένος, που παράγει μόνιμα και μαζικά αναρχικούς επαναστάτες; Θα έπρεπε, όταν μιλάμε για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στη νεολαία μας, η φωνή μας να γίνεται λυγμός, και όταν γράφουμε, η πένα να βουτάει στο δάκρυ της ψυχής μας. 

Διότι, όπως λέει πάλι ο ιερός Χρυσόστομος, στους νέους είναι «χαλεπώτερος ὁ ὄλεθρος, βαθύ τό βάραθρον». Ο νέος είναι «εὐέμπτωτος μάλλον», πέφτει πολύ πιο εύκολα «πρός θυμόν καί πρός ἐπιθυμίας». Γι’ αυτό «καί πλείονος δεῖται τῆς φυλακῆς, σφοδροτέρου τοῦ χαλινοῦ, ἀσφαλεστέρου τοῦ τειχίου καί τοῦ κωλύματος». Χρειάζεται περισσότερη προστασία, ισχυρότερο χαλινάρι, πιο ασφαλές προστατευτικό τοίχωμα και εμπόδιο για να μην πέσει, να μην κυριαρχηθεί από τα πάθη και τις επιθυμίες της αμαρτίας.

Η τάση που παρουσιάζεται πολύ δυνατή στην ηλικία αυτή για αυτονόμηση, για ελευθερία και ανεξαρτησία, οι έντονες εσωτερικές παρορμήσεις, η έλξη προς το άλλο φύλο, οι προκλήσεις του αμαρτωλού κόσμου, οι επιβουλές των πονηρών δαιμόνων, όλα αυτά που από μέσα και απ’ έξω πολεμούν, προκαλούν σύγχυση στη  σκέψη, ταράζουν την ψυχή, θέτουν όλο τον άνθρωπο, τον νέο άνθρωπο, σε μεγάλη δοκιμασία, σε πρωτόγονη ταλαιπωρία. 

Πραγματικά, η είσοδος στην εφηβεία είναι επικίνδυνη δοκιμασία, μάλιστα στην αμαρτωλή και αποστατημένη από τον Θεό εποχή μας. Γι’ αυτό και χρειάζεται πολλή προσπάθεια από τους γονείς, προκειμένου να βοηθήσουν τα παιδιά τους στη δύσκολη και αποφασιστική αυτή καμπή της ζωής τους. 

Όσα είπαμε στα προηγούμενα για υπομονή, κατανόηση, αγάπη και προσευχή, ισχύουν πολύ περισσότερο τώρα. Τα παιδιά μας στις νεανικές τους δυσκολίες, στις «τρέλες της εφηβείας», δεν θέλουν αντιπάλους, αλλά βοηθούς. Δεν χρειάζονται αστυνόμους, αλλά στοργικούς γονείς γεμάτους κατανόηση και αγάπη. 

Δε βοηθούνται τόσο από συμβουλές, όσο έχουν ανάγκη να στηρίζονται και να ωφελούνται από θερμές προσευχές. 

Θα προσθέσουμε όμως και κάτι που μπορεί να μας δώσει θάρρος και αισιοδοξία στην προσπάθεια σωστής αγωγής των εφήβων μας. Την εφηβεία των παιδιών μας δεν πρέπει να τη βλέπουμε μόνο με αρνητική διάθεση και φόβο, σαν μια «τρέλα» που δεν ξέρουμε πώς να την αντιμετωπίσουμε. 

Η εφηβεία έχει και πολλά θετικά στοιχεία που πρέπει οπωσδήποτε να αξιοποιήσουμε. Τα παιδιά, καθώς προχωρούν προς τη νεανική ηλικία, παρουσιάζουν μια πρωτόγνωρη και βαθιά δίψα για την αλήθεια, μια ασυμβίβαστη διάθεση για την επικράτηση του δικαίου, ένα απόλυτο πνεύμα με το οποίο αναζητούν το σωστό. 

Οι νέοι έχουν βαθύ και ασίγαστο τον πόθο της ψυχής τους για το αληθινό, το τέλειο, το αιώνιο, το παντοτινό. Τώρα ανακαλύπτουν συνειδητά μέσα τους τη δίψα για τον Θεό και ζητούν να αναπτύξουν μια όχι τυπική και επιφανειακή, όπως όταν ήταν μικρά παιδιά, αλλά μια αυθεντική και γνήσια πνευματικότητα. 

Και βέβαια μόνο μέσα στην Εκκλησία μας έχουν τη δυνατότητα με την «ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου» αγωγή (Εφ.στ, 4), με τη λατρευτική ζωή, με την καθοδήγηση του πεπειραμένου Πνευματικού και τη συμμετοχή τους στα ιερά Μυστήρια, να ικανοποιούν αυτή τη δίψα• και συγχρόνως να βρίσκουν όλα εκείνα τα εφόδια με τα οποία μπορούν να περάσουν χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες την εφηβεία και να συνεχίσουν το ταξίδι της ζωής με χαρά και επιτυχία. 

(Αρχιμανδρίτη Αστερίου Χατζηνικολάου, Προβλήματα στη σύγχρονη οικογένεια, Η «τρέλα» της εφηβείας, Βιβλιοπωλείο Σωτήρ, Αθήνα 2016)

συνεχίζεται....

 Καλημέρα σας! Καλή και ευλογημένη εβδομάδα!