Η σημασία της Κυριακής προσευχής (μέρος 2ο)

Η Κυριακή προσευχή στη λειτουργική ζωή
Όπως είπαμε, το «Πάτερ ἡμῶν» είναι η αυτούσια προσευχή, η οποία βγήκε από το πανάγιο στόμα του Χριστού. Η Αγία μας Ορθόδοξη Εκκλησία τη χρησιμοποιούσε ανέκαθεν στη θεία λειτουργία, όπως αναφέρουν αρχαίοι εκκλησιαστικοί συγγραφείς και όπως σημειώνουν τα αρχαία λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας. Μάλιστα κάποιος από τους εκκλησιαστικούς συγγραφείς αναφέρει ότι το «Πάτερ ἡμῶν» το απήγγειλε σύσσωμος ο λαός, όλο το εκκλησίασμα.

Αλλά και στις μέρες μας θα ήταν μεγάλη ευλογία να επανέλθει αυτή η ευλαβική συνήθεια να απαγγέλλουν την προσευχή αυτήν στη θεία λειτουργία όλοι οι Χριστιανοί, όλο το πλήρωμα της Εκκλησίας με μια ψυχή και με μια καρδιά «ἐν ἑνί στόματι καί μιᾷ καρδίᾳ», όπως λέμε στη θεία λειτουργία.

Πώς να τολμήσουμε;
Η Κυριακή Προσευχή, ο ατίμητος αυτός πνευματικός θησαυρός, χρησιμοποιείται ευρύτατα στη θεία Λατρεία. Οι θεοφόρος Πατέρες την έχουν ενσωματώσει και στη θεία λειτουργία. Σ’ αυτήν κατέχει σπουδαία θέση και συνδυάζεται άριστα με το πνεύμα της Λατρείας.

Όπως γνωρίζουμε, πριν από την απαγγελία του «Πάτερ ἡμῶν», ακούμε ένα σπουδαίο αίτημα, που μας καλεί να είμαστε άγρυπνοι, μας προετοιμάζει και μας εξηγεί με ποια εσωτερική διάθεση πρέπει να απαγγέλλουμε την Κυριακή Προσευχή. Είναι ένα αίτημα βοηθητικό για την Προσευχή που θα ακολουθήσει. Το απαγγέλλουμε όλοι μαζί με το στόμα του ιερέα και λέμε: «Καί καταξίωσον ἡμᾶς, Δέσποτα, μετά παρρησίας, ἀκατακρίτως, τολμᾶν ἐπικαλεῖσθαι σε τόν ἐπουράνιον Θεόν Πατέρα καί λέγειν».

Με τα λόγια αυτά ζητάμε από τον Θεό να μας αξιώσει να τολμήσουμε να αποκαλέσουμε Πατέρα τον Θεό με παρρησία. Καταλαβαίνεις, αδελφέ, τι σημαίνει αυτό; Μια τόσο σπουδαία προσευχή δεν μπορούμε να την απαγγέλλουμε όπως-όπως, τυπικά και χωρίς να συμμετέχει η ψυχή μας. Τα λόγια αυτά μας βοηθούν να καταλάβουμε πώς πρέπει να νιώθουμε εσωτερικά, όταν τη χρησιμοποιούμε. Είναι προσευχή προ της Προσευχής, όπως ειπώθηκε, και σημαίνει: Πρώτον, να μας αξιώσει ο Θεός. Χωρίς την Χάρι του Αγίου Τριαδικού Θεού δεν μπορούμε να Τον επικαλεσθούμε και να Τον αποκαλέσουμε Πατέρα με συναίσθηση και συντριβή.

Δεύτερον, χρειάζεται παρρησία, για να πούμε τον Θεό Πατέρα. Ξέρεις, αδελφέ, τι σημαίνει παρρησία; Να είναι τέτοια η ζωή μας, που να μας αποδεικνύει παιδιά του Θεού. Διότι όποιος ζει στην αμαρτία και περιφρονεί το θέλημα του Θεού, δεν μπορεί να λέγεται και να είναι παιδί Του. Όταν όμως αγωνίζεται και εφαρμόζει τις εντολές του Θεού, τότε έχει την παρρησία, το ευλαβικά θάρρος να ονομάζει τον Θεό Πατέρα. Είναι γνήσιο και αγαπητό παιδί του Θεού.

Ποιος όμως μπορεί να βεβαιώσει για τον εαυτό του ότι είναι ακριβής τηρητής του θελήματος του Θεού; Κανείς. Γι’ αυτό θεωρείται τόλμη το να προσεύχεται στον Θεό και να Τον ονομάζει Πατέρα. Διότι ο Θεός είναι ο πανάγιος και παντοδύναμος Κυβερνήτης και Δημιουργός των πάντων. Μόνο λοιπόν με τη βοήθεια και την ευσπλαχνία του Κυρίου μπορούμε να πούμε τον Θεό Πατέρα μας. Πατέρας μας λοιπόν ο Θεός και γι’ αυτό ο Χριστός μας διδάσκει να λέμε:

«Πάτερ ἡμῶν, ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς»
Με αυτή τη φράση αρχίζει η προσευχή του Κυρίου μας. Μας λέει σε Ποιον απευθυνόμαστε και πού βρίσκεται. Τι μεγάλη συγκατάβαση! Τι άπειρη φιλανθρωπία! Ο παντοδύναμος, ο άπειρος, ο απρόσιτος, ο απλησίαστος Θεός καταδέχεται να είναι Πατέρας μας και να μας θεωρεί παιδιά Του, Αυτός Τον Οποίο δεν τολμούν ούτε οι άγιοι Άγγελοι να Τον αντικρίσουν, αλλά κατακαλύπτουν από ευλάβεια τα πρόσωπά τους, μας διδάσκει και μας παραγγέλλει να απευθυνόμαστε προς Αυτόν και να Τον προσφωνούμε Πατέρα. Τι μυστήριο ανεξήγητο είναι αυτό! Ο πάνσοφος Θεός δέχεται ο φτωχός και ταλαίπωρος άνθρωπος, ο παραβάτης των εντολών Του, να Τον έχει Πατέρα του. Τι ανέκφραστη και απερίγραπτη αγάπη!

Αλήθεια, πόσο διψάμε όλοι για αγάπη! Πουθενά αλλού όμως δε θα βρούμε τη γνήσια αγάπη στον τέλειο βαθμό, παρά μόνο στον Θεό. «Στόν Θεό διά τοῦ Χριστοῦ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι», όπως διδάσκουν οι Άγιοι Πατέρες και αναφέρουν οι θεόπνευστοι συγγραφείς της Καινής Διαθήκης. Δε νομίζεις λοιπόν, αδελφέ, ότι η φράση «Πάτερ ἡμῶν» έχει βαθύ νόημα και είναι μεγάλη τιμή για μας να απευθυνόμαστε στον Θεό και να Του λέμε «είσαι Πατέρας μας»; Έχουμε όμως να προσέξουμε και κάτι άλλο στη φράση «Πάτερ ἡμῶν».

Ο Κύριος μας δίδαξε να λέμε «Πάτερ ἡμῶν», Πατέρα μας και όχι «Πάτερ μου», Πατέρα μου. Τι μεγάλο βάθος κρύβει αυτή η λέξη «ἡμῶν»! Δεν είμαστε μόνοι, είναι και άλλοι δίπλα μας. Δεν έχω μόνο εγώ  Πατέρα τον Θεό. Τον έχουν και οι άλλοι. Είναι δικός μου Πατέρας, αλλά είναι Πατέρας και των άλλων που ζουν μαζί μου. Επομένως οι άλλοι, αφού έχουμε τον ίδιο Πατέρα, είναι αδελφοί μου. Εδώ είναι το μεγάλο μυστήριο που λέγεται αδελφοσύνη. Είμαστε όλοι οι πιστοί αδερφοί. Είμαστε όλοι αγαπημένα παιδιά του Θεού, χωρίς να εξαιρείται κανένας, και μας συνδέει όλους η πίστη και η αγάπη του Θεού, που είναι Πατέρας μας.

Επομένως, όταν απευθύνομαι στον Θεό και προσεύχομαι, όχι  μόνο στον Ναό, στην κοινή σύναξη των πιστών, αλλά και μόνος, «μόνῳ Θεῷ», έχω χρέος, όταν λέω «Πατέρα μας», να σκέπτομαι ότι όπως υπάρχω εγώ, υπάρχουν και οι άλλοι, οι αδελφοί μου, που έχουν τον ίδιο Πατέρα, Τον Θεό Πατέρα Τον αγαπούν και εκείνοι και Τον λατρεύουν όπως εγώ ή και περισσότερο. 

Τους αγαπώ, επειδή τους αισθάνομαι, τους νιώθω αδελφούς, με αδελφική αγάπη, πέρα από μια υποχρεωτική, τυπική εντολή. Όποιοι κι αν είναι, είναι παιδιά του Θεού και αδελφοί μου: άρρωστοι, ανάπηροι, φτωχοί, πλούσιοι, ψυχοπαθείς, νέοι, γέροι, αμαρτωλοί σαν κι εμένα. «Ἀδελφοί», λέξη ιερή και μάλιστα «ἐν Χριστῷ ἀδελφοί». 

Ο Χριστός μας συμφιλίωσε με τον Θεό Πατέρα και από «τέκνα ὀργῆς» (Εφ. Β,3) που μας έκανε η αμαρτία, ο Χριστός με τη θυσία Του μας χάρισε τη συγχώρεση και μας έκανε τέκνα του Θεού αγαπητά. Θα χρειαστεί να επιμείνουμε λίγο περισσότερο στο νόημα της φράσης «Πάτερ ἡμῶν». (Αρχιμ. Γεωργίου Δ. Μπιζά, Έχουμε Πατέρα!, εκδόσεις Σωτήρ, Αθήνα, 2018)

συνεχίζεται....

        Καλημέρα σας! Καλή και ευλογημένη εβδομάδα!