Υπάρχει φως στον πόνο; (μέρος 8ο-τελευταίο)

Συγχρόνως στον Σταυρό του Κυρίου βρίσκει τη βέβαιη ελπίδα της τελικής νίκης και τη δύναμη που τον ενισχύει, ώστε να υποφέρει με καρτερία όλους τους πόνους και να αντιμετωπίζει με υπομονή όλες τις θλίψεις του. 
Διότι γνωρίζει ότι ο Εσταυρωμένος στέκεται κοντά στον κάθε αγωνιζόμενο πιστό. Αυτός που μέσα στο έσχατο βάθος του πόνου Του ξέχασε τον εαυτό Του, προσευχήθηκε για τους σταυρωτές Του, φρόντισε για την Παναγία Μητέρα Του, έσωσε τον ληστή και όλο τον κόσμο, γνωρίζει τον αγώνα και όλους τους πόνους μας και άρα "δύναται τοῖς πειραζομένοις βοηθῆσαι" (Εβρ. β' 18).

Δοκίμασε ο Ίδιος τόσους πειρασμούς και πέρασε τέτοιους πόνους, ώστε μας καταλαβαίνει και συμπαθεί, γι' αυτό και μπορεί να βοηθήσει όσους αντιμετωπίζουν βάσανα και πειρασμούς. 
Γράφει σχετικά ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης: "Κάθε λογὴς πόνον ὅπου ἔλαβε κάθε ἄνθρωπος ἀπό τοῦ Ἀδάμ ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος, ὅλους, ὅλους, χωρίς καμμίαν ἐξαίρεσιν. τοὺς ᾐσθάνθη ὁ Κύριος εἰς τὸν ἑαυτὸν Του. 

Ὅθεν αἰ ὕβρεις, οἱ πειρασμοί, αἱ βλασφημίαι, αἱ δυσφημίαι, αἰ σκληραγωγίαι καὶ κάθε στενοχωρία καὶ βάσανος ὅλων τῶν ἀνθρώπων τοῦ κόσμου ἐβασάνισαν τὴν ψυχὴν τοῦ Χριστοῦ πλέον ζωντανὰ παρὰ ὄπου ἐβασανίσθησαν ἐκεῖνοι οἰ ἴδιοι ὅπου τὰ ἔπαθαν. Διατί ὅλας τὰς θλίψεις, μεγάλας καὶ μικράς, τόσον τῆς ψυχῆς ὅσον καὶ τοῦ σώματος, ὅπου ἔλαβον ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εἰς ὅλον τὸ διάστημα τῆς ζωῆς των, καὶ ἕως εἰς ἕνα μικρὸν πόνον κεφαλῆς, καὶ ἕως εἰς ἕνα ὀλίγον κέντημα τῆς βελόνης, ὅλα τὰ εἶδεν ἐντελῶς, καὶ διὰ τὴν ἄπειρὸν του ἀγάπην ἠθέλησε νὰ συμπονέσῃ καὶ νὰ τὰ ἐντυπώσῃ εὶς τὴν καρδίαν του ὁ εὐσπλαχνικώτατός μας Δεσπότης, καθ' ὅ ἦτον νέος Ἀδάμ καὶ πατήρ πνευματικός πάντων ανθρώπων". 

Ο θάνατος νικήθηκε! Ναι! Ο Κύριος γνωρίζει όλους τους πόνους όλων των πονεμένων ανθρώπων της γης. Και μας λυτρώνει απ' όλα αυτά, που αποτελούν το βαρύ τίμημα με το οποίο πληρώνουμε την αμαρτία μας. Με τον Σταυρό και την Ανάστασή Του μας σώζει και από τον μεγαλύτερο εχθρό και τον οδυνηρότερο πόνο που δοκιμάζουμε οι άνθρωποι, οι πλασμένοι για τη ζωή. Και αυτός ο πόνος, αυτή η μεγαλύτερη πικρία απ' όλες τις πικρίες, και το χειρότερο δεινό απ' όλα τα δεινά της ζωής μας, είναι ότι κάποτε η ζωή μας τελειώνει. Ο θάνατος! 

Βαθυστόχαστε φιλοσοφεί και θεολογεί σχετικά ο άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς: ''Διατί η ζωή είναι δύσκολη εις τον άνθρωπον: Διότι ο άνθρωπος εφεύρε τον θάνατον και τον εγκαθίδρυσεν εντός του και εις όλα τα όντα γύρω του. Ο δε θάνατος είναι μια αστείρευτος πηγή όλων των βασάνων και των θλίψεων. Όλα τα νεύρα του θανάτου ξεκινούν από τον άνθρωπον, διότι αυτός είναι το κύριον γάγγλιον του θανάτου. Εις την πραγματικότητα ο θάνατος είναι η μόνη πικρίς της ζωής, η μόνη πικρία της υπάρξεως. 'Εξ' αυτού προέρχεται και όλη η τραγικότητα της ζωής.

"Η επίγειος ζωή του ανθρώπου δεν είναι άλλο τι παρά μια αδιάκοπος πάλη του με τον θάνατον, με τους προδρόμους του, με τους συνοδούς του και τα στρατεύματά του. Εδώ ποτέ δεν υπάρχει ανακωχή, και πολλώ μάλλον ειρήνη. Ο θάνατος επιτίθεται συνεχώς κατά του ανθρώπου και έξωθεν και έσωθεν. Πὼς; Με ποίον τρόπον; Από έξω δια των πειρασμών, από μέσα δια των ορατών και αοράτων ασθενειών. 

Και όλα αυτά, οι πειρασμοί, αι αμαρτίαι, αι ασθένειαι, δεν είναι τίποτε άλλο παρά οι οδόντες του θανάτου που συνεχώς κατατρώγουν τον άνθρωπον, και από έξω και από μέσα. Το πιο φοβερόν δε είναι ότι του κατατρώγουν όχι μόνον το σώμα, αλλά και την ψυχήν και την διάνοιαν και την συνείδησιν. 

"Από αυτήν την κατάστασιν υπάρχει μόνο μία διέξοδος, μόνον μία σωτηρία: η ανάστασις του Χριστού και η δι' αυτής νίκη επί του θανάτου εις όλους τους κόσμους. Όπως ο θάνατος είναι η πηγή όλων των πικριών, είναι η καθολική πικρία, έτσι και η ανάστασις του Σωτήρος Χριστού είναι η πηγή κάθε χαράς, είναι η καθολική χαρά. Αρκεί να ανοίξη ο άνθρωπος τους πνευματικούς όφθαλμούς του, και τότε δεν ημπορεί παρά να αισθανθή και να ίδη ότι ο Αναστάς Κύριος είναι ο μόνος που δίδει νόημα και χαράν αληθινήν εις την πικράν ζωήν του ανθρώπου επί της γης· Αυτός και ουδέν άλλο και ουδείς άλλος". 

Έτσι, μελετώντας τον Σταυρό και την Ανάσταση του Κυρίου, ο Οποίος ξεπερνά όλους τους πόνους και τον θάνατο και πάσχει και νικά για μας τους αμαρτωλούς και θνητούς ανθρώπους, φθάνουμε στην τελική και μόνη λύση όλων των δεινών και των προβλημάτων μας και συνεπώς και στη λύση του μεγάλου προβλήματος του πόνου. 

Ο Κύριος Ιησούς Χριστός, ο μόνος αληθινός Θεός, είναι ο μόνος αγαθός και φιλάνθρωπος, ο μόνος που αγάπησε αληθινά τον άνθρωπο, ο μόνος που κατάλαβε τα προβλήματα και τις μεγάλες και βαθιές ανάγκες της υπάρξεώς μας και μας λύτρωσε απ' όλα τα δεινά και από το μεγαλύτερο, τον θάνατο, με τον δικό Του φρικτό και εκούσιο θάνατο! Δεν υπάρχει πλέον πόνος πάνω στη γη!

Επίλογος: Ένα τροπάριο της ακολουθίας της Θ' Ώρας λέει: "Ἐν μέσῳ δύο ληστῶν ζυγὸς δικαιοσύνης εὑρέθη ὁ Σταυρός Σου· τοῦ μέν καταγομένου εἰς ᾅδην τῷ βάρει τῆς βλασφημίας, τοῦ δέ κουφιζομένου πταισμάτων πρὸς γνῶσιν θεολογίας· Χριστέ ὁ Θεός, δόξα σοι". 

Δυο ληστές σταυρώνονται στα δεξιά και στα αριστερά του Σταυρού του Κυρίου. Και οι δυο έζησαν την ίδια ζωή, έκαμαν τα ίδια λάθη, τις ίδιες αδικίες, ληστείς, κ.λπ. Ίσως και να συνεργάσθηκαν στην αμαρτία τους. Τώρα είναι καταδικασμένοι, κρεμασμένοι και οι δυο στο σταυρό τους. Αφού έζησαν την ίδια ζωή, η ανθρώπινη δικαιοσύνη τους επιφύλαξε την ίδια καταδίκη, τους έστησε ίδιους σταυρούς. 

Όμως ο Θεός οικονομεί διαφορετικά τα πράγματα. Έρχεται ανάμεσά τους, και γίνεται ο δικός Του Σταυρός ζυγός δικαιοσύνης. Και η δικαιοσύνη του Θεού λειτουργεί τελείως διαφορετικά από τη δικαιοσύνη των ανθρώπων. 
Οι άνθρωποι είπαν την τελευταία λέξη τους για τους δυο ληστές. Ο Θεός όμως δεν τελείωσε μαζί τους. 
Οι άνθρωποι τους έδωσαν τον σταυρό για καταδίκη. Ο Θεός τους δίνει τον σταυρό ως την έσχατη και μεγάλη ευκαιρία σωτηρίας. 

Οι άνθρωποι τους στήνουν σταυρό, για να τους οδηγήσουν στον θάνατο, και ο Θεός τους δίνει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν τον σταυρό, για να κερδίσουν τη ζωή. 
Για τους δύο ληστές, τον ένα εκ δεξιών και τον άλλο εξ αριστερών του Κυρίου, ο σταυρός, δηλαδή ο πόνος τους, λειτουργεί εντελώς διαφορετικά. Για εκείνον που είναι στα αριστερά του Κυρίου, ο πόνος ενεργεί αρνητικά. Στο ληστή που είναι στα δεξιά του Κυρίου έχουμε παράδειγμα θετικής προσφοράς του πόνου. 

Τον ένα ληστή τον συντρίβει ο πόνος. Τον άλλο τον αναδεικνύει. Για τον ένα ο πόνος γίνεται τάφος. Για τον άλλο γίνεται το βάθρο της θεολογίας του. Για τον ένα αφορμή σκοτισμού, και για τον άλλον οδός θεογνωσίας. Ο ένας με τον πόνο του εξακολουθεί να αμαρτάνει και βλασφημεί, και ο άλλος "κουφίζεται πταισμάτων", ανακουφίζεται, ελευθερώνεται από την ενοχή των αμαρτημάτων του. Ο ένας "κατάγεται εἰς ᾅδην", και ο άλλος εισέρχεται πρώτος στον Παράδεισο. 
Πόσο φοβερό! Ίδια ζωή, ίδια τιμωρία, ίδιος θάνατος. Και πόσο διαφορετική πορεία! Ο ένας χάνεται στο σκότος της αβύσσου, και ο άλλος εισέρχεται πρώτος στη χαρά του Παραδείσου. 

Ο πόνος φανερώνει την παρουσία του Θεού στη ζωή μας. Ερμηνεύει την καταδίωξη του ελέους του Θεού, που ζητεί με τους μεγάλους και έσχατους πόνους να μας οδηγήσει στην αιώνια σωτηρία και χαρά. 

Στο χέρι μας είναι να χρησιμοποιήσουμε σωστά τον πόνο μας. Να τον κάνουμε φτερό· όχι αλυσίδα. Να μην τον χρησιμοποιήσουμε, για να μας στείλει δέσμιους στον τόπο της άφατης οδύνης και των αφόρητων πόνων και στεναγμών, αλλά να τον αξιοποιήσουμε έτσι ώστε να μας ανοίξει τον δρόμο και να μας ανεβάσει στον φωτεινό Παράδεισο του Θεού, "ἔνθα οὐκ ἐστι πόνος, οὐ λύπη, οὐ στεναγμός, ἀλλά ζωή ἀτελεύτητος". 


(Αρχιμ. Αστερίου Χατζηνικολάου, Φως στο μυστήριο του πόνου, εκδόσεις Σωτήρ, Αθήνα 2015)

Καλημέρα σας! Καλή και ευλογημένη εβδομάδα!

Υπάρχει φως στον πόνο; (μέρος 7ο)

Δ' Σταυρός και Ανάσταση: Η τελική λύση στο πρόβλημα του πόνου: Η τελική λύση στο πρόβλημα του πόνου δίνεται με τον Σταυρό του Χριστού και την Ανάστασή Του. Όλη βέβαια η ζωή του Χριστού είναι πόνος, κόπος και ταλαιπωρία. "Οὐκ ἔχει ποῦ τὴν κεφαλὴν κλίνῃ" (Ματθ. η' 20). Λυπείται για την πώρωση της καρδιάς των Φαρισαίων, που έμεναν σκληροί και κινδύνευαν να μείνουν αδιόρθωτοι (βλ. Μαρκ. γ' 5). 

Πονεί και κλαίει για την Ιερουσαλήμ, η οποία για την απιστία της θα αντιμετώπιζε τις φοβερές συνέπειες της οργής του Θεού, την ερήμωση και την καταστροφή (βλ. Λουκ. ιθ' 41). Λίγο πριν από τα Άχραντα Πάθη Του λέει: "Νῦν ἡ ψυχή μου τετάρακται" (Ιω. ιβ' 270. Αισθάνεται την ψυχή Του να ταράζεται από την αγωνία, που είναι φυσικό να δοκιμάζει, όπως κάθε άνθρωπος ο οποίος αντιμετωπίζει τον θάνατο/Διότι δεν είναι μόνο τέλειος Θεός· είναι και τέλειος άνθρωπος. Στη Γεσθημανή βυθίζεται σε πέλαγος οδύνης, μέχρι σημείου που να κινδυνεύει να πεθάνει. Γι' αυτό και λέει: "Περίλυπος ἐστιν ἡ ψυχή μου ἕως θανάτου" (Ματθ. κς' 38). 

Ο πόνος του εσταυρωμένου Κυρίου: Αλλά στο αποκορύφωμα των Αγίων Παθών Του αναδεικνύεται πλέον ο βασιλεύς του πόνου. Αιώνες πριν ο προφήτης Ησαΐας Τον βλέπει κατά το Πάθος Του να βρίσκεται "ἐν πόνῳ καὶ ἐν πληγῇ ὑπό Θεοῦ καὶ ἐν κακώσει". "Ἐλογισάμεθα αὐτόν"· πλανηθήκαμε και νομίσαμε, λέει ο Προφήτης, ότι Αυτός πονεί κι έχει κτυπηθεί από τον Θεό και υποφέρει κακώσεις, τιμωρούμενος για τις δικές Του αμαρτίες. 

Αλλά όχι! "Οὗτος τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν φέρει καὶ περὶ ἡμῶν ὀδυνᾶται"(νγ' 4). Ο Ίδιος είναι αναμάρτητος, ο μόνος αναμάρτητος. Κατά τις φρικτές ώρες της εκούσιας θυσίας Του φέρει επάνω Του το φορτίο των αμαρτιών όλου του κόσμου, πονεί για τις δικές μας αμαρτίες. 
Ο Εσταυρωμένος είναι ο άνθρωπος του πόνου, του μεγαλύτερου πόνου που δοκίμασε ποτέ άνθρωπος πάνω στη γη. Δεν είναι μόνο η εγκατάλειψη των δικών Του.

Δεν είναι ούτε το ότι γίνεται στόχος του μίσους, της χλεύης και κάθε ανθρώπινης κακίας, ότι δέχεται τις πλέον ανυπόστατες συκοφαντίες και απορρίπτεται βάναυσα από αυτούς που ποικιλοτρόπως ευεργέτησε. Δεν είναι ούτε το ότι υφίσταται τη μεγαλύτερη αδικία που διαπράχθηκε ποτέ στη γη και το ότι δοκιμάζει τα πιο φρικτά μαρτύρια. Ασφαλώς όλα αυτά είναι πολλά και μεγάλα και βαριά παθήματα. Αλλά δεν είναι μόνο αυτά. 

Υπάρχει κάτι άλλο που αυξάνει υπερβολικά τον πόνο Του. Αυτός ο οποίος "ἁμαρτίαν οὐκ ἐποίησεν" (Α' Πετρ. β' 22), δεν είχε ποτέ την παραμικρή σχέση με την αμαρτία και βδελύσσεται την κάθε αμαρτία, ο μόνος άγιος και απολύτως αναμάρτητος, φορτώνεται εκείνη τη φρικτή ώρα του Πάθους Του όλες τις αμαρτίες του κόσμου.  

"Τὸν μὴ γνόντα ἁμαρτίαν ὑπὲρ ἡμὼν ἁμαρτίαν ἐποίησεν, ἵνα ἡμεῖς γενώμεθα δικαιοσύνη Θεοῦ ἐν αὐτῷ", κηρύττει ο απόστολος Παύλος. Δηλαδή τον Χριστό, ο Οποίος δεν γνώρισε εκ πείρας αμαρτία, τον άφησε ο Θεός να κατακριθεί ως αμαρτωλός για χάρη μας, για να γίνουμε εμείς δικαιοσύνη Θεού δια της ενώσεώς μας με τον Χριστό (Β' Κορ. ε' 21). 

Δεν υπάρχει τρόπος να καταλάβουμε και να περιγράψουμε τον πόνο του αναμάρτητου Κυρίου εκείνη την ώρα που δοκιμάζει την αφόρητη πικρία της αμαρτίας και σηκώνει το βάρος της ενοχής όλου του κόσμου. Είναι "ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου" (Ιω. α' 29). Είναι εκείνος τον οποίο μας απέστειλε ο Θεός, για να θυσιασθεί ως πρόβατο και να σηκώσει με τη σφαγή και θυσία Του ολόκληρη την αμαρτία του κόσμου, με την οποία όμως ποτέ δεν είχε καμιά σχέση. 

Για να εξαλείψει την αμαρτία μας φθάνει σε τέτοια κατάσταση, ώστε Αυτός, ''ὁ υἱὸς ὁ ἀγαπητός'' (βλ. Ματθ. γ' 17, ιζ' 5), να εγκαταλείπεται από τον Πατέρα, να ζει στην ψυχή Του τη φοβερή αίσθηση της οργής του Θεού για την αμαρτία την οποία έχει επωμισθεί και την οποία ο Ίδιος ποτέ δεν είχε διαπράξει! 

Το "Θεέ μου Θεέ μου, ἵνατί με ἐγκατέλιπες;"(Ματθ. κζ' 46) εκφράζει μια κατάσταση τελείως ακατάληπτη σε μας, τελείως πρωτόγνωρη σ' Εκείνον, μια θλίψη που όμοιά της ποτέ δεν δοκίμασε ανθρώπινη ψυχή. Σ' αυτές τις λίγες λέξεις συνοψίζεται όλο το απύθμενο μυστήριο του πόνου του Κυρίου. Δεν θα επιχειρήσουμε να το μελετήσουμε. Απλώς διατυπώνουμε κάποιες συγκλονιστικές διαπιστώσεις που έχουν άμεση σχέση με το θέμα μας. 

Ο μεγαλύτερος πόνος αιτία της μεγαλύτερης χαράς: Ο Σταυρός του Χριστού είναι έργο των ανθρώπων και έργο του Θεού. Είναι έργο των ανθρώπων, διότι εκεί οι άνθρωποι πράττουν ελεύθερα, κάνουν κατάχρηση, τη μεγαλύτερη κατάχρηση της ελευθερίας τους. Εκεί συγχρόνως ο Θεός παραδίδεται εκούσια. 

Στο Σταυρό του Χριστού έχουμε το αποκορύφωμα του κακού μέσα στην ιστορία του κόσμου και συγχρόνως το εκπληκτικό έργο της αγάπης του Θεού, που φανερώνεται με μοναδικό, υπέροχο και έξοχο τρόπο στον παρόντα κόσμο. 
Στο Σταυρό έχουμε την πιο τραγική έκφραση της παντοδυναμίας του κακού και συγχρόνως τη μεγαλειώδη φανέρωση της παντοδυναμίας του Θεού. Οι άνθρωποι με άμεσο μίσος σταυρώνουν τον Θεό· έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν και είναι τόσο μεγάλη η δύναμή τους. 

Ο Θεός με άπειρη αγάπη σώζει τους ανθρώπους. Φανερώνεται έτσι η δική Του ακαταμάχητη δύναμη, που όχι μόνο δεν φοβάται, αλλά μπορεί και να εκμεταλλεύεται θετικά την πολεμική των ανθρώπων εναντίον Του. Έρχεται στον κόσμο να σώσει τους ανθρώπους. Έρχεται να σώσει τους ανθρώπους που Τον σταυρώνουν. Έρχεται να τους σώσει με αυτήν ακρθβώς την αποτρόπαιη πράξη της σταυρώσεως. Χρησιμοποιεί αυτό το φρικτό ανθρώπινο έργο για να εκπληρώσει το δικό Του έργο, το έργο της άπειρης θεϊκής αγάπης, ως απάντηση στο έργο της ανθρώπινης κακίας.   

Στο Σταυρό και στην Ανάσταση του Χριστού αποκαλύπτεται το μυστήριο της διακυβερνήσεως της ιστορίας και του κόσμου από τον Θεό. Στα δύο αυτά κορυφαία γεγονότα της ζωής του Χριστού και της ζωής του κόσμου φαίνεται η παντοδυναμία του Θεού, που κατανικά το μεγαλύτερο κακό και το κάνει μέσο προς το μεγαλύτερο καλό. Οι άνθρωποι καταδικάζουν σε θάνατο τον Θεό, και ο Θεός χαρίζει την αθανασία στους ανθρώπους. 

Ο Σταυρός του Χριστού αποδεικνύεται ζωοποιός, και ο θάνατός του φυσίζωος. Ο αιώνιος εχθρός μας, ο θάνατος "θανάτῳ πατεῖται". Ο Σταυρός πηγάζει τη λύτρωση, ο τάφος αστράφτει τη ζωή, ο μεγαλύτερος πόνος γίνεται αιτία της μεγαλύτερης χαράς. "Ἰδού γὰρ ἦλθε διὰ τοῦ Σταυροῦ χαρὰ ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ". Νικήθηκε ο μεγαλύτερος εχθρός, ο θάνατος, και λύθηκε οριστικά το πρόβλημα του πόνου. Ο Σταυρός, το μέσο της εξοντώσεως και της καταισχύνης, έγινε ο θρόνος του Βασιλέως της δόξης! 

Το κακό και ο πόνος δεν έχουν πια απόλυτη εξουσία πάνω στον πιστό. Οι πιστοί γνωρίζουν ότι "τοῖς ἀγαπῶσι τὸν Θεὸν πάντα συνεργεῖ εἰς ἀγαθόν". Σ' εκείνους που αγαπούν τον Θεό, όλα συνεργούν για το καλό τους (Ρωμ. η' 28). Ώστε και ο πόνος δεν είναι τιμωρία και μέσο συνετισμού γι' αυτούς, αλλά σοφή και εξαγνιστική παιδαγωγία: 

"Ὥσπερ δοκιμάζεται ἐν καμίνῳ ἄργυρος καὶ χρυσός, οὕτως ἐκλεκταὶ καρδίαι παρὰ Κυρίῳ". Όπως το χρυσάφι και το ασήμι καθαρίζονται μέσα στο καμίνι της φωτιάς από κάθε σκουριά, έτσι και οι εκλεκτοί άνθρωποι του Θεού εξαγνίζονται μέσα στο καμίνι των θλίψεων και των πόνων και παρουσιάζονται καθαροί ενώπιόν Του (Παρ. ιζ' 3). 

Ο πιστός δεν υποτιμά το κακό, ώστε να χάνει την πραγματικότητα. Ούτε και το απολυτοποιεί, για να καταλήξει στην τέλεια απαισιοδοξία. Το υπερβαίνει· διότι γνωρίζει ότι τον πόνο του θα τον διαδεχθεί η χαρά, και τον σταυρό του θα τον ακολουθήσει η ανάσταση. Στα παθήματά του στρέφεται προς τον Σταυρό του Χριστού, όπως ο Χριστός στο Πάθος Του παρέδωσε τον εαυτό Του στον Θεό. Και παίρνει το παράδειγμα της τέλειας υποταγής στο θέλημα του Θεού και της μέχρι τέλους υπομονής σ' όλα τα βάσανα που τον ταλαιπωρούν.    
(Αρχιμ. Αστερίου Χατζηνικολάου, Φως στο μυστήριο του πόνου, εκδόσεις Σωτήρ, Αθήνα 2015)

συνεχίζεται.... 

Καλημέρα σας! Καλή και ευλογημένη εβδομάδα! 
Σας εύχομαι ολόψυχα να είναι ευλογημένος και ευφρόσυνος ο μήνας Αύγουστος! 

Υπάρχει φως στον πόνο; (μέρος 6ο)

Αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά τον πόνο μέσα στην Εκκλησία: Τη θεραπευτική αξία του πόνου παραδέχονται και άνθρωποι που δεν έχουν στενή σχέση με τη χριστιανική πίστη. Αναγνωρίζουν τον πόνο ως πνευματικό μέσο θεραπείας.

Παραδέχονται ότι ο πόνος εμπλουτίζει τον άνθρωπο, τον ευαισθητοποιεί, τον εσωτερικοποιεί, τον καθιστά περισσότερο άνθρωπο, πιο ανθεκτικό στις δυσκολίες, περισσότερο υπομονετικό και φιλοσοφημένο στη ζωή, πιο συμπονετικό στον συνάνθρωπο. Ο πόνος αποκαλύπτει την αξία και τον πλούτο της ζωής, την ανάγκη της ανθρώπινης κοινωνίας, τους πολύτιμους θησαυρούς της ψυχής, την οποία εκλεπτύνει και ανυψώνει. 

Όλα αυτά δεν σημαίνουν βέβαια ότι πρέπει να αποζητούμε τον πόνο. Αυτό θα σήμαινε ενδεχομένως ότι αντιμετωπίζουμε τον πόνο με διάθεση υπεροψίας και αίσθηση δυνάμεως, που φανερώνει φρόνημα εγωιστικό, ενώ ο πόνος σκοπό έχει να μας βοηθήσει να αισθανθούμε την αδυναμία μας και να ζούμε με ταπείνωση. 

Όταν όμως επιτρέψει ο Θεός τον πόνο στη ζωή μας, τότε πρέπει να τον δεχθούμε ως δώρο, ως ευκαιρία, ως ευλογία και χάρη. Οπωσδήποτε δεν είναι σωστό να μας διακατέχει μια υπεραισιόδοξη αντίληψη και μια διάθεση υπεροπτική απέναντι στον πόνο, ώστε να παίρνουμε μια στάση που να αγνοεί τη δύναμή του από τη μια μεριά και την ανθρώπινη αδυναμία μας από την άλλη.

Όχι! Είναι φορές που "διερχόμεθα διὰ πυρός καὶ ὕδατος" και φθάνουμε έως των πυλών του θανάτου! Καταλαβαίνουμε τότε καλά τη δύναμη του πόνου. Δεν πρέπει όμως να αγνοούμε την πολύ μεγαλύτερη δύναμη του Χριστού. Τον πόνο τον αντιμετωπίζουμε σωστά, συμφιλιωνόμαστε μαζί του και τον αξιοποιούμε μόνο μέσα στην Εκκλησία. 

Εδώ ο πόνος αποκτά εντελώς διαφορετικές διαστάσεις. Γιατί εδώ είναι παρούσα η χάρη του Θεού, που φωτίζει τον νου μας, στηρίζει την ασθενή φύση μας και αυξάνει τη δύναμη και την υπομονή μας. Στην Εκκλησία είναι παρών ο Θεός. Και η αντιμετώπιση του πόνου μέσα στην παρουσία Του και με την παντοδύναμη βοήθειά Του είναι όχι μόνο δυνατή και επιπλέον εύκολη, αλλά αποδεικνύεται λυτρωτική και σωτήρια. 

Ο κόσμος είναι απέραντος χώρος πόνου και οδυρμών, είναι "κοιλάδα κλαυθμῶνος" (βλ. Ψαλμ. πγ' [83] 7). Διότι στον κόσμο ο πόνος είναι ανίατος. Αυξάνει διαρκώς και καταλήγει στον θάνατο. Γι' αυτό οι άνθρωποι του κόσμου προσπαθούν να ξεχνούν τους πόνους τους και να τους ξεπερνούν με αναισθητικά. 

Στην Εκκλησία αντίθετα ο πόνος λιγοστεύει διαρκώς και καταλήγει στη ζωή, την αληθινή και αθάνατη. Η Εκκλησία ως θαυμαστό και αποτελεσματικότατο ιατρείο ψυχών και ιερό καθίδρυμα σωτηρίας, είναι χώρος απέραντης χαράς και μεγάλου πόνου. 

Στην Εκκλησία υπάρχει πόνος πολύς, διότι η Εκκλησία είναι ιατρείο, νοσοκομείο, όπου οι πόνοι δεν αντιμετωπίζονται μόνο με αναισθητικά. Η Εκκλησία δεν ανακουφίζει με ψευδαισθήσεις και φθηνές παρηγοριές.

Θεραπεύει χρησιμοποιώντας μέσα αποτελεσματικά, που μπορεί να προκαλούν ακόμη μεγαλύτερους πόνους. Κάνει ορθή διάγνωση της αιτίας του πόνου και αποφασιστικές τομές, που μπορεί να πονούν, θεραπεύουν όμως για την αιωνιότητα. Ο κόσμος προτιμά μόνο τους αναισθησιολόγους. 

Η Εκκλησία έχει και παθολόγους, που θα συστήσουν όλες τις απαιτούμενες εξετάσεις, θα βρουν την αιτία του πόνου και θα υποδείξουν τη δραστική και αποτελεσματική του αντιμετώπιση. Η Εκκλησία έχει και χειρουργούς, για να κάνουν σωτήριες επεμβάσεις και τομές. Γι' αυτό, όπως είπαμε, είναι χώρος μεγάλου πόνου. 

Συγχρόνως όμως η Εκκλησία, ως το μόνο αποτελεσματικό θεραπευτήριο όλων των ασθενειών και όλων των πόνων, είναι και χώρος απέραντης χαράς, στον οποίο ζουν και κινούνται οι υγιείς, οι δυνατοί και άρτιοι, οι γεμάτοι ελπίδα και δίψα ζωής, οι αναστημένοι άνθρωποι. 

Αυτοί που μπορεί να βασανίζονται από ανίατες ίσως σωματικές ασθένειες, έχουν όμως τη δύναμη όχι μόνο να αντέχουν, αλλά και να παρηγορούν τους υγιείς ανθρώπους του κόσμου. Μπορεί να βαδίζουν προς τον σωματικό θάνατο, φωτίζουν όμως τους σκοτεινούς δρόμους του κόσμου με το φως και τη ελπίδα μιας ανώτερης ζωής. Στον πόνο τους στρέφονται στον Θεό και ζητούν την αιώνια λύτρωση από τα ατέλειωτα και αφόρητα δεινά και όχι την άμεση απαλλαγή από τους μικρούς και πρόσκαιρους πόνους. 

Η υπέρβαση του πόνου ανώτερη από τη θεραπεία του: Ο Μέγας Βασίλειος στην ομιλία του στον ΛΓ' Ψαλμό λέει ότι "πᾶσα ἡ τοῦ δικαίου ζωή τεθλιμμένη ἐστί". Όλη η ζωή του δικαίου ανθρώπου περνά μέσα στη θλίψη και τον πόνο. Υπενθυμίζει τον λόγο του Κυρίου από την επί του Όρους ομιλία Του:

"Στενή ἡ πύλη καὶ τεθλιμμένη ἡ ὁδός" την οποία πρέπει να βαδίσουμε, για να φθάσουμε στην αιώνια ζωή (Ματθ. ζ' 14). Αναφέρει τον λόγο του Ψαλμωδού: "Πολλαί αἱ θλίψεις τῶν δικαίων" (Ψαλμός λγ' 20). Υπενθυμίζει επίσης τους λόγους των αγίων Αποστόκων "ἐν παντὶ θλιβόμενοι ἀλλ' οὐ στενοχωρούμενοι" και ''ὅτι διὰ πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ'' (Β' Κορ. δ' 8 και Πραξ. ιδ. 22). 

Προκαλεί την εντύπωση ότι οι δίκαιοι άνθρωποι, οι άνθρωποι του Θεού περνούν τη ζωή τους με πολλές θλίψεις. Γιατί άραγε; Απαντά ο ιερός Πατήρ: Αυτός που λέει ότι δεν ταιριάζει στον δίκαιο η θλίψη, τίποτε άλλο δεν λέει παρά ότι δεν πρέπει να έχει ο αθλητής τον αντίπαλο με τον οποίο θα ανταγωνισθεί. Όταν όμως δεν αγωνίζεται ο αθλητής, πώς θα κερδίσει το στεφάνι της νίκης; 

Στη συνέχεια παρατηρεί ο Μ. Βασίλειος ότι τέσσερις φορές αναφέρεται στον ΛΓ' Ψαλμό με ποιον τρόπο ο Κύριος σώζει από τη θλίψη εκείνους που θέλει να σώσει: Πρώτη φορά· "ἐξεζήτησα τον Κύριον, καί ἐπήκουσέ μου καί ἐκ πασῶν τῶν θλίψεών μου ἐρρύσατό με". Δεύτερη· "οὗτος ὁ πτωχός ἐκέκραξε, καί ὁ Κύριος εἰσήκουσεν αὐτοῦ καί ἐκ πασῶν τῶν θλίψεων αὐτοῦ ἔσωσεν αὐτόν".

Τρίτη· "ἐκέκραξαν οἱ δίκαιοι, καί ὁ Κύριος εἰσήκουσεν αὐτῶν, καί ἐκ πασῶν τῶν θλίψεων αὐτῶν ἐρρύσατο αὐτούς". Και τελευταία· ''πολλαί αἱ θλίψεις τῶν δικαίων, καί ἐκ πασῶν αὐτῶν ῥύσεται αὐτούς ὁ Κύριος'' (στιχ. 5, 7, 18 και 20).

Αυτοί που απευθύνονται με κραυγή ταπεινής ικεσίας προς τον Κύριο, θα σωθούν "ἐκ πασῶν τῶν θλίψεων αὐτῶν". Επαναλαμβάνεται τόσες φορές και με απόλυτο τρόπο η υπόσχεση της σωτηρίας, ώστε δεν πρέπει να μένει καμιά αμφιβολία. 

Πώς όμως πραγματοποιείται η υπόσχεση; Πώς λυτρώνονται από τους πόνους και τις θλίψεις τους οι δίκαιοι, αφού βλέπουμε ότι "πολλαί αἱ θλίψεις τῶν δικαίων", πολλοί άνθρωποι του Θεού υποφέρουν πολλούς και μεγάλους πόνους και μάλιστα αρκετοί απ' αυτούς σ' όλη τους τη ζωή; 

Στο δύσκολο αυτό ερώτημα δίνει της εξής σοφή απάντηση ο θεοφώτιστος Πατήρ: Σώζει από τη θλίψη τους αγίους Του ο Θεός όχι με το να τους αφήνει χωρίς δοκιμασίες, αλλά με το να τους χαρίζει την υπομονή στις δοκιμασίες· 

διότι αν "ἡ θλῖψις ὑπομονήν κατεργάζεται, ἡ δέ ὑπομονή δοκιμήν", όπως λέγει ο απόστολος Παύλος (Ρωμ. ε', 3-4) -δηλαδή αν η θλίψη παράγει, καθώς ο χρόνος περνά, ως μόνιμο και τέλειο έργο την υπομονή, η δε υπομονή παράγει δοκιμασμένη και τέλεια αρετή - αυτός που δεν έχει θλίψη θα στερηθεί και την τέλεια αρετή.

Όπως λοιπόν κανείς δεν στεφανώνεται αν δεν υπάρχει αντίπαλος, έτσι και κανείς δεν μπορεί να αποδειχθεί δόκιμος παρά μέσα από τις θλίψεις. "Ἐκ πασῶν οὖν τῶν θλίψεων ἐρρύσατό με", με έσωσε λοιπόν απ' όλες τις θλίψεις που υπέφερα, όχι διότι δεν με αφήνει να θλίβομαι, αλλά διότι μου χαρίζει μαζί με τον πειρασμό και το τέλος του πειρασμού, ώστε να μπορώ να τον υπομένω (βλ. Α' Κορ. ι' 13). 

Γι' αυτό και παρατηρεί σχετικά ο Μ. Βασίλειος: "Ἐκέκραξαν οὖν οἱ δίκαιοι· οὐδὲν μικροπρεπές, οὐδὲ γήινον, οὐδὲ ταπεινὸν ἐπεζήτησαν. Διὰ τοῦτο αὐτῶν παρεδέξατο τὴν φωνὴν ὁ Κύριος, καὶ ἐκ πασῶν τῶν θλίψεων αὐτῶν ἐρρύσατο αὐτούς· οὐ τοσοῦτον ἀπολύω αὐτούς τῶν ὀχληρῶν, ὅσον κρείττονας τῶν συμβαινόντων κατασκευάζων". 

Οι δίκαιοι άνθρωποι, οι άνθρωποι του Θεού, απευθύνθηκαν με φωνή ισχυρή, με κραυγή προς τον Κύριο. Και τι ζήτησαν με τη θερμή προσευχή τους; Τίποτε μικροπρεπές, ούτε καν γήινο ούτε κάτι ευτελές και ασήμαντο. Γι' αυτό ο Κύριος άκουσε τη φωνή τους, δέχθηκε την προσευχή τους και τους έσωσε απ' όλες τις θλίψεις τους. Πώς τους έσωσε; Όχι με το να τους ελευθερώσει από εκείνα που τους ενοχλούν και ταλαιπωρούν, όσο με το να τους καθιστά ανώτερους των θλιβερών γεγονότων που συμβαίνουν στη ζωή τους. 

Αυτή είναι η υπέρβαση του πόνου. Ο πόνος μπορεί να μην περάσει. Μπορούμε όμως να τον ξεπεράσουμε εμείς. Μπορούμε να τον αντέχουμε, να υπομένουμε τη θλίψη που μας προκαλεί και επιπλέον να ζούμε ευτυχισμένοι μέσα στον πόνο μας. Διότι γνωρίζουμε να τον αξιοποιούμε, να κερδίζουμε από τον πόνο μας, να ανεβαίνουμε, να προοδεύουμε όσο πονούμε, και γι' αυτό να χαιρόμαστε στα βάσανά μας και να τα περιγελούμε.

Αν τρέχουμε σε κάποιον δρόμο και παρουσιασθεί ξαφνικά μπροστά μας ένα εμπόδιο, για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε την κίνησή μας, ένα από τα εξής δύο πράγματα πρέπει να γίνει: ή να απομακρυνθεί το εμπόδιο από τον δρόμο μας ή να πηδήξουμε εμείς πάνω από το εμπόδιο. Στην πρώτη περίπτωση συνεχίζουμε την πορεία μας πάνω στη γη. Στη δεύτερη ξεκολλούμε από τη γη. Απογειωνόμαστε! Αυτή την απογείωσή μας και την πορεία μας προς τον ουρανό μπορεί να υπηρετήσει ο πόνος. 

Μέσα στην Εκκλησία, με την πίστη στον Θεό, με τη χάρη και τη δύναμή Του, αντιμετωπίζεται και ξεπερνιέται ο πόνος. Εδώ οι πιστοί τον δέχονται με ευγνωμοσύνη, διότι γνωρίζουν τη σωτήρια σκοπιμότητά του, και τον αντιμετωπίζουν με τη βοήθεια του Θεού, έχοντας πλήρη εμπιστοσύνη στην αγαθότητα και σοφία Του, που τα πάντα οικονομεί προς το αιώνιο συμφέρον μας.     
  
(Αρχιμ. Αστερίου Χατζηνικολάου, Φως στο μυστήριο του πόνου, εκδόσεις Σωτήρ, Αθήνα 2015)

συνεχίζεται.... 

Καλημέρα σας! Καλή και ευλογημένη εβδομάδα!