Υπάρχει φως στον πόνο; (μέρος 4ο)

Επιστρέφουμε στον Θεό: Ο άσωτος υιός, μόλις βρήκε τον εαυτό του, βρήκε και τον δρόμο της επιστροφής προς τον πατέρα, τον δρόμο της σωτηρίας. Είπε: "Ἀναστάς πορεύσομαι πρός τόν πατέρα μου καί ἐρῶ αὐτῷ· πάτερ, ἥμαρτον εἰς τόν οὐρανόν καί ἐνώπιόν σου" (Λουκά ιε, 18). Θα σηκωθώ και θα πάω πίσω. Θα επιστρέψω στο σπίτι μου το πατρικό. Θα γυρίσω στον πατέρα μου και θα ομολογήσω το λάθος, την αμαρτία που διέπραξα στον ουρανό και ενώπιόν του.

Έφθασε στο έσχατο βάθος της καταπτώσεως, στο χείλος του θανάτου. Έπεσε πολύ χαμηλά. Και τότε σηκώθηκε. "Ἀναστάς", είπε, "πορεύσομαι". Θα σηκωθώ, θα αναστηθώ και θα γυρίσω. Τον ανέστησε ο πόνος του! Τον έφερε στον εαυτό του και τον οδήγησε πίσω, στον πατέρα του. 

Ο πόνος μας βοηθεί να βρούμε τον Θεό και να κάνουμε την πιο σωστή κίνηση στη ζωή μας: να μεταθέσουμε το κέντρο της υπάρξεώς μας από τον εαυτό μας στον Θεό. "Κύριε, ἐν θλίψει έμνήσθην σου", λέγει ο προφήτης Ησαΐας (κς' 16). 
Τον ίδιο λόγο μπορούμε να επαναλάβουμε κι εμείς, να μιλήσουμε με ειλικρίνεια στον Θεό και να πούμε: 

Στη θλίψη μας, σε θυμηθήκαμε, Κύριε. Στην άνεση και στην καλοπέραση, στην αφθονία και στον πλούτο, όταν όλα πήγαιναν καλά στη ζωή μας, σε είχαμε ξεχάσει. Και όταν ήλθαν τα δύσκολα, όταν οι θλίψεις μας βρήκαν και μας εξουθένωσαν, τότε σε θυμηθήκαμε και αναζητήσαμε το πρόσωπό σου. 

Ζούσαμε σε πλάνη, νομίζαμε ότι έτσι θα περάσει όλη μας η ζωή, χωρίς δυσκολίες και πόνους, χωρίς θλίψεις και βάσανα. Ήμασταν μέσα σε ομίχλη και δεν βλέπαμε καλά. Και τώρα που μας χτύπησαν τα αστροπελέκια, τώρα φωτίσθηκε ο ουρανός της ψυχής μας και είδαμε. 
"Ἡ παιδεία Κυρίου Κυρίου ἀνοίγει μου τὰ ὦτα", λέγει πάλι ο Προφήτης (Ησ. ν.5). Η παιδαγωγία του Θεού με τις δοκιμασίες που επιτρέπει στη ζωή μου, ανοίγει τα αυτιά μου στα δικά Του μηνύματα. 

Ο άνθρωπος με τον πόνο ξυπνά από τον λήθαργο της απιστίας και αναισθησίας και αισθάνεται πλέον πνευματικά. Ανοίγει τα αυτιά του στα μηνύματα του ουρανού, ανοίγει τα μάτια του στον κόσμο του Θεού, περνά από τον κόσμο του ψεύδους και της απάτης στον κόσμο της αλήθειας και του φωτός, στον κόσμο της αιωνιότητος. Συναντά προσωπικά τον Θεό και αισθάνεται ότι Εκείνος βρίσκεται πλέον στο κέντρο της ζωής του. Ζει θεοκεντρικά. Πιστεύει! 

Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος παρουσιάζει αυτή τη σωτήρια και ευεργετική λειτουργία του πόνου, καθώς διδάσκει: Οι σώφρονες άνθρωποι, που παιδαγωγούνται με τις συμφορές, καθαρίζονται όπως ο χρυσός από τη φωτιά και ομολογούν: ''Ἀγαθόν μοι ὅτι ἐταπείνωσάς με, ὅπως ἄν μάθω τά δικαιώματά σου" (Ψαλμ. ριη' [118] 71).  

Ήταν ευεργετικό και σωτήριο που με ταπείνωσες, Κύριε, με τις δοκιμασίες μου, ώστε να μάθω τα προστάγματά σου. Διότι η ταπείνωση γεννά τη γνώση των δικαιωμάτων του Θεού. Οι άνθρωποι που σκέπτονται μ' αυτόν τον τρόπο παθαίνουν αυτό που έπαθε ο απόστολος Πέτρος, ο οποίος όταν επρόκειτο να βυθισθεί στη θάλασσα, επικαλέσθηκε τη βοήθεια του Κυρίου, για να σωθεί. 

Έτσι και αυτοί περισσότερο τρέχουν στον Θεό, όταν πονούν, και αισθάνονται οικείο τον ευεργέτη,όταν έχουν θλίψη. "Επειδή κάμνουσα ψυχή ἐγγύς ἐστι Θεοῦ". Η ψυχή που υποφέρει είναι κοντά στον Θεό, και η ανάγκη την επιστρέφει σ' Αυτόν που μπορεί να δώσει βοήθεια, ο Οποίος είναι πιθανόν να περιφρονείται, όταν δίνει πλουσιοπάροχα τις δωρεές Του. Για αυτό να στρέφουμε το βλέμμα μας προς τα άνω, αδελφοί, σε κάθε καιρό, και σε κάθε περίσταση να έχουμε στήριγμα την καλή ελπίδα. 

Ούτε όταν όλα πηγαίνουν καλά και ευθυμούμε να διώχνουμε τον φόβο, ούτε όταν έλθουν τα θλιβερά να χάνουμε την ελπίδα μας. Να θυμηθούμε και στην καλοκαιρία την τρικυμία, και στην κακοκαιρία τον κυβερνήτη. Αλλά να μην αποκάμνουμε στις θλίψεις ούτε να γίνουμε δούλοι κακοί που θα δοξάζουμε τον Δεσπότη, όταν μας δίνει τα αγαθά Του και δεν θα μένουμε κοντά Του, όταν μας παιδαγωγεί με τις θλίψεις· "καίτοι ποτέ κρείσσων ὑγίειας πόνος καί ὑπομονή ἀνέσεως"-αν και κάποτε είναι καλύτερος ο πόνος από την υγεία και η υπομονή στις δοκιμασίες από την άνετη και χωρίς θλίψη ζωή. 

Πλησιάζουμε με αγάπη τον συνάνθρωπο: Όπως είπαμε, ο πόνος μας οδηγεί στη γνώση της αδυναμίας μας, μας φέρνει στον εαυτό μας με ταπείνωση. Μας οδηγεί επίσης και στον Θεό, ξυπνά την πίστη μέσα μας. 
Εκτός όμως από την ταπείνωση και την πίστη, μας χαρίζει και μια τρίτη, μέγιστη αρετή, την αγάπη. 

Μας οδηγεί στους αδελφούς μας με διαφορετικές προϋποθέσεις. Ο πονεμένος μπορεί ευκολότερα να συμπονεί, να συμμετέχει στον πόνο του πλησίον και να σηκώνει τα βάρη του. Γνωρίζει τι σημαίνει θλίψη, πόση υπομονή θέλει η αρρώστια, πόσο ταλαιπωρεί η ανέχεια, πόσο βασανίζει η αδικία.

Γνωρίζει τι σημαίνει να πονάς για όλα αυτά. Ο πόνος μαλακώνει τον άνθρωπο, τον κάνει πιο ανθρώπινο, πιο συγκαταβατικό, πιο φιλάνθρωπο και συμπονετικό. Το βλέπουμε αυτό μέσα σ' έναν θάλαμο νοσοκομείου. Οι ασθενείς, που νοσηλεύονται εκεί, πόσο πρόθυμα συμπαραστέκονται ο ένας στον άλλο, σύμφωνα βέβαια με τις δυνατότητές τους!

Διότι όλοι δοκιμάζονται. Όλοι υποφέρουν. Η κοινή θλίψη χαρίζει αλληλοκατανόηση και ενισχύει την αλληλοβοήθεια, τη φροντίδα, το ενδιαφέρον, την αγάπη προς τον πλησίον. 

Ο άνθρωπος που δοκίμασε τον πόνο βοηθεί έτσι πιο πολύ από τους άλλους στην εξάλειψη του πόνου. Διότι σηκώνει πρόθυμα και λιγοστεύει τον πόνο του αδελφού του. Ο πονεμένος συμπαρίσταται με χαρά και ανακαουφίζει από τον πόνο τον πλησίον του, καταργεί τον πόνο. Αυτό που μένει τελικά είναι η αγάπη. 

Γέροντας Σωφρόνιος

Γίνεται φανερή από τα παραπάνω η αγία σκοπιμότητα του πόνου. Γι' αυτό και οι άγιοι της Εκκλησίας μας, που πόνεσαν και δοκιμάσθηκαν πολύ στη ζωή τους, διαπιστώνουν ότι πράγματι, για τους ανθρώπους που έχουν σωστά φρονήματα, το κτύπημα που μπορεί να δεχθούν στη ζωή τους, δηλαδή κάθε θλίψη και δοκιμασία της ζωής, γίνεται παιδαγωγία, και πολλές φορές η κακοπάθεια είναι καλύτερη από την ευημερία. Μ' αυτό το συμπέρασμα κλείνουμε τις σκέψεις μας για τη θέση του πόνου στη ζωή μας: "Ὄντως πληγή τοῖς εὖ φρονοῦσι παίδευμα γίνεται, καὶ κρείττων εὐημερίας πολλάκις κακοπάθεια".    
 
(Αρχιμ. Αστερίου Χατζηνικολάου, Φως στο μυστήριο του πόνου, εκδόσεις Σωτήρ, Αθήνα 2015)

συνεχίζεται.... 

Καλημέρα σας! Καλή και ευλογημένη εβδομάδα!