Η ταπείνωση είναι στροφή στον συνάνθρωπο

1. Είχα μεγάλη λαχτάρα να μάθω πώς είναι η ζωή εκείνων που υπηρετούν τον Θεό με όλη τους την καρδιά. Γι’ αυτό και όταν ήμουν νεότερος, μου άρεσε να ξεφυλλίζω τα έργα των Αγίων Πατέρων και να βλέπω την εσωτερική κατάστασή τους. Αυτοί οι ίδιοι το περιέγραφαν αυτό.Βλέπετε, εμείς ζούμε μονάχα εξωτερικά και βλέπουμε τον χείμαρρο της ζωής να μας προσπερνά.

 Ωστόσο, η εσωτερική ζωή κάθε ανθρώπου δεν είναι το ίδιο πράγμα. Ποθούσα να μάθω για την εσωτερική ζωή εκείνων που είχαν ζήσει βίο τέλειο εδώ στη γη, και που είχαν δοξαστεί από τον Θεό τόσο εδώ όσο και στην αιωνιότητα. Και ήταν τότε που συνειδητοποίησα, όπως εξηγούν οι ίδιοι οι Πατέρες, πως η τελειότητα της χριστιανικής ζωής συνίσταται στην άκρα ταπείνωση. 

2. Πρέπει κανείς να κηρύττει όχι από το ορθολογιστικό του μυαλό, αλλά μέσα από την καρδιά του. Μόνο ότι προέρχεται από την καρδιά μπορεί να αγγίξει μια άλλη καρδιά. Δεν πρέπει ποτέ κανείς να επιτίθεται σε κανένα ή να μάχεται κάποιον. Αν ο κήρυκας πρέπει να πει στους ανθρώπους να απέχουν από ένα συγκεκριμένο είδος κακού, πρέπει να το κάνει με πραότητα και ταπείνωση, με φόβο Θεού.

3. Πρέπει να υποφέρουμε αρκετά στην καρδιά μας ώστε να μάθουμε τη ταπεινοφροσύνη. Ο κύριος στέκει διαρκώς στο πλάι μας, επιτρέποντας να νιώσουμε πόνο αριστερά στο στήθος μας, έτσι ώστε να φύγει από μέσα μας όλη η δυσωδία. Κι εμείς αυτό που λέμε συνέχεια είναι, «Εκείνο και το άλλο μού είπε…Με προσέβαλε όσο δεν παίρνει…Ε, αυτό είναι ασυγχώρητο!». 

Πώς είναι δυνατόν να μη συγχωρούμε, τη στιγμή που είμαστε ίδιοι με τους άλλους; Πόσες και πόσες φορές δεν έχουμε κι εμείς προσβάλλει τους πλησίον μας; Πρέπει λοιπόν να μάθουμε να διατηρούμε τη γαλήνη μας. Δεν μπορείς να μάθεις την ταπείνωση, αν δεν έχεις φτάσει να υποφέρεις πολλά στην καρδιά σου. 

Οι Άγιοι Πατέρες λένε ότι αν δεν ταπεινώσουμε τον εαυτό μας, ο Κύριος δεν θα σταματήσει να μας ταπεινώνει. Θα χρησιμοποιήσει κάποιον προκειμένου να μας ταπεινώσει. Κάποιος θα προκαλέσει την οργή μας και θα το κάνει μέχρι να μάθουμε να παραμένουμε ήρεμοι και γαλήνιοι κάθε φορά που προκαλούμαστε. 

Όταν μπορούμε να παραμένουμε ήρεμοι κάθε φορά που κάποιος μας επιτίθεται απ’ όλες τις πλευρές,  όταν μπορούμε να διατηρούμε την εσώτερή μας γαλήνη παρά την σκαιότητα του προσώπου αυτού, τότε η ψυχή μας θα γίνει μειλίχια και ταπεινή, και θα πορευτούμε στη ζωή αυτή έχοντας πλήρη επίγνωσή της. 

Και οι πλησίον μας θα λένε: «Άλλαξες», είχες θυελλώδη ιδιοσυγκρασία, αλλά τώρα έχεις με κάποιο τρόπο γίνει ήρεμος και ψύχραιμος». Αλλά δεν θα είμαστε εμείς που έχουμε γίνει ψύχραιμοι. Θα είναι μάλλον η νίκη καταπάνω στο κακό που φανερώνει κατ’ αυτό τον τρόπο τον εαυτό της.

4. Ο άνθρωπος είναι ένα μεγάλο μυστήριο. Μένουμε έκθαμβοι ενίοτε ενώπιον του μυστηρίου αυτού και αναρωτιόμαστε πώς είναι δυνατόν να λειτουργεί το σώμα μας χωρίς να το θέλουμε. Δεν υπάρχει ίδρυμα ή οργανισμός σ’ ολόκληρο τον πλανήτη που να μπορεί να λειτουργήσει όσο τέλεια λειτουργεί το ανθρώπινο σώμα. 

Ο Θεός είναι ένα μυστήριο για κάθε πλάσμα. Ο Θεός είναι μέσα μας, κι αυτός είναι και ο λόγος που κι εμείς είμαστε μυστήριο για μας τους ίδιους. Ο Θεός αποκαλύπτει τον Εαυτό Του μόνο στους πράους και ταπεινούς. Είναι πανταχού Παρών, κι ωστόσο ο Ίδιος παραμένει ένα μυστήριο. Ίσως μπορούμε να μάθουμε κάποια πράγματα, ή να συλλέξουμε κάποια γνώση για Εκείνον από τη φύση, αλλά ως επί το πλείστον περικυκλωνόμαστε από μυστήριο. Ο πράος και ταπεινός άνθρωπος θα προκόψει στη γνώση.

5. Κοιτάξτε μας: απ’ τη στιγμή που θα αλλάξει η διάθεσή μας, δεν μιλάμε πλέον με ευγένεια στους πλησίον μας, αλλά αντίθετα τους απαντάμε απότομα. Μ’ αυτή τη συμπεριφορά, το μόνο που πετυχαίνουμε είναι να κάνουμε τα πράγματα χειρότερα. Όταν είμαστε δυσαρεστημένοι, ολόκληρη η ατμόσφαιρα τριγύρω μας ξινίζει, κι αρχίζουμε να προσβάλλουμε ο ένας τον άλλο. Ανεξάρτητα από το τι λένε ή κάνουν οι άλλοι σε μας, εμείς πρέπει να είμαστε πράοι και να συγχωρούμε κάθε προσβολή που μας γίνεται.

6. Νομίζουμε ότι ξέρουμε πολλά, αλλά όσα ξέρουμε είναι πολύ λίγα. Ακόμα κι εκείνοι που αγωνίζονται σε όλη τους τη ζωή να κάνουν την ανθρωπότητα να προοδεύσει – εμβριθείς επιστήμονες και ιδιαίτερα καλλιεργημένοι άνθρωποι – συνειδητοποιούν εν τέλει ότι η γνώση τους δεν είναι τίποτα άλλο πέρα από ένας κόκκος άμμου πλάι στη θάλασσα. Όλα μας τα επιτεύγματα είναι ανεπαρκή.

7. Η ταπείνωση είναι θεϊκή περιουσία, είναι η τελειότητα της χριστιανικής ζωής. Αποκτάται μέσα από την υπακοή. Όποιος δεν είναι υπάκουος δεν μπορεί να αποκτήσει την ταπείνωση. Υπάρχουν πολύ λίγοι σήμερα στον κόσμο, που έχουν υπακοή. Η ταπείνωσή μας είναι ανάλογη της υπακοής μας. Η φυσική, η εξωτερική ταπείνωση αποκτιέται πιο εύκολα από την εσωτερική, την ταπείνωση του νου. Αυτή η τελευταία είναι ένα ιδιαίτερο δώρημα. 

Ο άγιος πατήρ μας Συμεών λέει ότι τον άνθρωπο που έχει αποκτήσει την ταπείνωση του νου, δεν μπορεί να τον βλάψει τίποτα στον κόσμο. Ένας τέτοιος άνθρωπος, οτιδήποτε κι αν συμβαίνει, είναι πάντοτε ειρηνευμένος. Αυτό είναι πραγματικά μια θεϊκή περιουσία. Η υπερηφάνεια έχει κι αυτή τα επίπεδά της, ακριβώς όπως και η ταπείνωση. 

Η εξωτερική υπερηφάνεια είναι πιο εύκολα θεραπεύσιμη, αλλά η υπερηφάνεια του νου είναι σχεδόν αδύνατο να ξεριζωθεί. Κανείς δεν μπορεί να αποδείξει σε ένα τέτοιο άνθρωπο ότι έχει πάρει λάθος δρόμο. Αλλά η εξωτερική υπερηφάνεια είναι θεραπεύσιμη, διότι μπορεί κσνείς από τη μια στιγμή στην άλλη να βρεθεί απ’ τα σαλόνια στα αλώνια, και να ταπεινωθεί είτε το θέλει είτε όχι!

8. Πραότητα σημαίνει να έχεις μια καρδιά ταπεινή και ειρηνική. Τα παιδιά είναι πράα. Γι’ αυτό και ο Κύριος λέει, «Αν δεν γίνεται σαν τα παιδιά, δεν θα εισέλθετε στη Βασιλεία των Ουρανών» (βλ. Ματθ. 18,3). Ένας υπερήφανος άνθρωπος δεν είναι ποτέ ευχαριστημένος, όλα τον ενοχλούν κι ακολουθεί το δικό του θέλημα. Πρέπει να δείχνουμε υπακοή στο θέλημα του Θεού για να μάθουμε την ταπεινοφροσύνη και την πραότητα, όσο είμαστε ακόμα σ’ αυτή εδώ τη ζωή, όσο υπάρχει ακόμα καιρός. Μια καρδιά που είναι γεμάτη αγάπη, δεν σκέφτεται τον εαυτό της αλλά τους άλλους. Προσεύχεται για καθετί ζωντανό και για ολόκληρο τον κόσμο.

9. Οι Άγιοι πατέρες λένε ότι όποιος γεννήθηκε πράος, έχει ήδη δεχθεί την ανταμοιβή του, αλλά η ανταμοιβή του αυτή δεν θα είναι το ίδιο μεγάλη με εκείνη που θα δεχθεί όποιος γεννήθηκε αψίμυθος, αλλά εντούτοις διδάχτηκε την πραότητα μέσα από την ταπεινοφροσύνη. Ένας τέτοιος άνθρωπος θα δεχτεί πράγματι τεράστια ανταμοιβή.

10. Ερώτηση: Πώς μπορούμε να εκλαμβάνουμε την κτιστή ύλη ως καλύτερη από μας, δεδομένου ότι ο Θεός μας προίκισε με ένα λογικό νου και μας ονόμασε υιούς του; Απάντηση: Αν θέλεις να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου, με το χέρι στη καρδιά, θα συνειδητοποιήσεις ότι πράγματι υπολειπόμαστε από πολλά κτιστά όντα. 

Δες τη μέλισσα με πόση φιλοπονία κοπιάζει! Δίνεται αφειδώς και ανεπιφύλακτα. Ο συνήθης χρόνος ζωής μιας μέλισσας είναι ενάμισης μήνας το πολύ. Πεθαίνει συχνά εργαζόμενη, χωρίς να γυρίσει στο σπίτι της, να μαζευτεί στην κυψέλη της. Κι εμείς; Πόσο λυπόμαστε και φειδόμαστε του εαυτού μας! Ή, δες το μυρμήγκι, που δεν κουράζεται ποτέ να σέρνει ένα βαρύ φορτίο. Ακόμα κι όταν το φορτίο του πέφτει κάτω, το μυρμήγκι το σηκώνει πάλι υπομονετικά και συνεχίζει τη δουλειά του. Ενώ εμείς παρατάμε αμέσως τα πράγματα, όταν δεν πηγαίνουν όπως θα θέλαμε να πηγαίνουν!

(Από το βιβλίο «Οι λογισμοί καθορίζουν τη ζωή μας» Βίος και διδαχές του γέροντα Θαδδαίου της Βιτόβνιτσα, Εκδόσεις Εν πλω, Μετάφραση Βασίλης Αργυριάδης)

Καλημέρα σας! Καλή Παναγιά και ευλογημένη εβδομάδα!